نقد و بررسی «هناس» در ارسباران

15:43

بانی‌فیلم – امین اعتمادی مجد: عصر روز یکشنبه (۳۰ مرداد ماه) فیلم سینمایی «هناس» اکران و پس از آن نشست نقد و بررسی این فیلم سینمایی در فرهنگسرای ارسباران در قالب پانصد و پنجاه و دومین نشست باشگاه فیلم تهران با حضور حسین دارابی (کارگردان)،‌ محمدرضا شفاه (تهیه‌کننده) و کورش جاهد (مجری و کارشناس) برگزار شد.
به گزارش رسیده، در ابتدای این نشست کورش جاهد اظهار داشت: همیشه سعی داریم در فرهنگسرای ارسباران فیلم‌های متنوعی را اکران کنیم و در ژانرهای مختلف آثار متفاوتی در جلسات اخیر اکران شده‌اند. از نظر من فیلم‌هایی که موضوعی را به پرسش می‌گذارند و مخاطب خود را به فکر وادار می‌کنند ارزش هنری بالاتری دارند، از طرفی برخی فیلم‌ها سعی دارند با درگیر کردن احساسات مخاطب یا روایت از زاویه دید یک شخصیت سعی دارند مخاطب را با او همراه کنند و در واقع هر فیلم ابزارهای متنوعی برای برقراری ارتباط انتخاب می‌کند که نسبت به همان انتخاب می‌توان فیلم را مورد انتقاد قرار داد. در کشور ما فیلم‌های سینمایی با موضوعات سیاسی چندانی ساخته نشده‌اند و به نظر می‌رسد که در تلویزیون شرایط بهتری حاکم است و آثاری از این دست در این رسانه بیشتر به چشم می‌خورد. فکر می‌کنم فضا برای تلویزیون جهت پرداختن به مسائل سیاسی مهیاتر است.
در ادامه حسین دارابی طی اظهاراتی خاطرنشان کرد: موضوعی را مطرح کردید که می‌توان ساعت‌ها درباره آن صحبت کرد. به عنوان یک فیلمساز باید بگویم وقتی تصمیم می‌گیرید وارد فضای سیاسی شوید باید یک کفش آهنی بپوشید و مراحل سختی را برای ساخت اثر مدنظرتان طی کنید. برای ساخت این فیلم من به همراه آقای شفاه و نویسنده اثر در جلسات متعدد درباره سوژه‌ها و ایده‌هایی که داشتیم صحبت کردیم تا اینکه به انتخاب موضوع «هناس» رسیدیم.
وی افزود: وقتی چنین فیلم سیاسی می‌سازید از چند جناح تحت فشار هستید. گروهی از افراد شما را سفارشی‌ساز می‌دانند و اینگونه به انتقاد از فیلمتان می‌پردازند، باید این برچسب را تحمل کنید و گروهی که قرار است برای ساخت فیلم از آن‌ها مجوز دریافت کنید از هر نظر باید متقاعد شوند که قرار است فیلمی درخور و باکیفیت ساخته شود و شما باید درباره زاویه دیدتان، قصه‌ای که قرار است روایت کنید و نحوه پرداختتان به موضوع به افراد زیادی توضیح دهید.
این کارگردان در ادامه خاطرنشان کرد: پس از ساخت دو فیلم سیاسی، سرمایه‌گذارها و تهیه‌کننده‌های بسیاری به من پیشنهاد داده‌اند که با آن‌ها برای ساخت فیلم سوم همکاری کنم که قطعاً به لحاظ مالی هم برای من درآمد بیشتری خواهد داشت اما تنها چیزی که باعث می‌شود در این حوزه بمانم و چنین فیلم‌هایی بسازم دغدغه شخصی‌ام است. ما برای این کار واقعاً وقت گذاشتیم و این سوژه‌ها واقعاً سوژه‌هایی هستند که هر فیلمساز به سراغشان نمی‌رود. امروز موقعیت کار زیادی دارم اما دغدغه‌هایی دارم که دوست دارم درباره آن‌ها فیلم بسازم. اگر فیلم «هناس» را در ژانر تریلر جاسوسی می‌ساختم که اتفاقاً ژانر مورد علاقه من است قطعاً فیلمی به مراتب مخاطب‌پسندتر و جذابتر ساخته می‌شد ولی درباره موضوعی که به سراغش رفتیم حساسیت‌های زیادی وجود داشت و در این شرایط خلاقیت به خرج دادیم و تصمیم گرفتیم قصه را از زاویه دید همسر شهید رضایی‌نژاد روایت کنیم.
جاهد در ادامه این نشست اظهار داشت: همیشه سعی دارم بدون پیش‌داوری به دیدن فیلم‌ها بنشینم اما به هر حال فضای اینترنت و اخبار مختلف باعث می‌شود که اطلاعات اندکی درباره آثار سینمایی در حال اکران به دست بیاوریم. وقتی درباره «هناس» پرسیدم و موضوعش را متوجه شدم احساس کردم که می‌دانم با چه فیلمی قرار است مواجه شوم اما پس از نمایش فیلم زاویه دید متفاوت فیلمساز نظرم را جلب کرد. فیلم لحظات انسانی خیلی خوبی دارد و بخش‌های احساسی آن به لحاظ سینمایی واقعاً خوب از آب درآمده است.
در ادامه این نشست محمدرضا شفاه نیز طی اظهاراتی تصریح کرد: معمولاً با ساخت چنین فیلم‌هایی برچسب‌هایی چون سفارشی‌ساز به شما زده می‌شود که چقدر پول گرفته‌اید تا این فیلم را بسازید و چطور شد که خودت را فروختی؟ خیلی‌ها به ما گفتند که «هناس» فیلمی سفارشی است که بله این فیلم سفارش ما به حوزه هنری است. در واقع ما این فیلم را به حوزه هنری سفارش دادیم.
وی افزود: ساخت اینگونه آثار علاوه بر برچسب‌هایی که متوجه شما می‌کند یک مرحله سخت دیگر هم دارد. در واقع وقتی شما به سراغ شهدا یا مفاخر ملی‌مان می‌روید یکی از کارهای سختتان متقاعد کردن نزدیکان و اعضای خانواده این افراد است. برخی مواقع ممکن است با پنج تن از اعضای خانواده این فرد مواجه شوید که هر کدام نظری درباره فیلمتان دارند و متقاعد کردن همه آن‌ها کار بسیار سختی است. ما برای ساخت «هناس» به سراغ همسر شهید رضایی‌نژاد رفتیم و گفتیم که برای ساخت این فیلم باید شخصیت شما را تغییر دهیم و بخش‌هایی را هم به قصه فیلم اضافه کنیم تا اثر دراماتیک‌تر شود و جالب بود که خانم پیرانی نکات ما را کاملاً پذیرفتند و گفتند؛ معلوم است که باید تغییراتی در قصه ایجاد کنید تا فیلمتان دیدنی‌ شود. ایشان آثاری که پیش‌تر تولید کرده‌ایم را دیدند و بعد به ما اعتماد کرده و اجازه دادند که این فیلم ساخته شود.
این تهیه‌کننده در ادامه گفت: وقتی که فیلم آماده نمایش شد و ما طبق تأکید وزارت ارشاد باید تأییدیه خانم پیرانی را می‌گرفتیم، از ایشان دعوت کردیم که در دفتر ما حاضر شوند و فیلم را مشاهده کنند. وقتی فیلم نمایش داده شد، ما کمی استرس داشتیم و در میانه‌های فیلم برایم جالب بود که خانم پیرانی هیچ واکنشی نشان نمی‌دهد و فیلم را مشاهده می‌کند و بعد در بخش پایانی دیدم که ایشان اشک می‌ریزند و بدون اینکه متوجه شوند با دوربین موبایل از این صحنه فیلم گرفتم که هنوز اجازه پخش آن را ندارم اما ممکن است در نسخه نمایش خانگی فیلم این بخش را پخش کنیم. خانم پیرانی پس از پایان نمایش فیلم گفتند که فیلم عالی بود و تأکید کردند که این قصه من نبود بلکه قصه همه زنانی بود که همسرشان اینگونه از دست داده‌اند.
در ادامه این نشست دارابی در پاسخ به این پرسش که آیا نگاهی به فیلم‌های ژانر ترور داشته یا خیر گفت: بله فیلم‌های این ژانر را دیدم اما اصلاً نمی‌خواستم فیلمی جنایی و تریلر بسازم و اتفاق قصه را خیلی زنانه دیدم و در روزهای پیش از فیلمبرداری فیلم‌های زنانه را مشاهده کردم.
در ادامه محمدرضا شفاه درباره مشخص نبودن عوامل ترور در فیلم «هناس» گفت: اگر قرار بود وارد این جزئیات شویم با توجه به حساسیت موضوع ممکن بود به ما مجوز ندهند و ما قصد داشتیم فیلمی با این موضوع بسازیم که اکران شود. همیشه در اتفاقاتی اینچنین که یک شخصیت مهم ترور می‌شود قطعاً عوامل نفوذی داخل کشور نیز نقش دارند و این اتفاق فکر می‌کنم درباره شهید فخری‌زاده هم رخ داد. در ترور هر شخص برای افرادی داخلی و خارجی با منافعی همراه است و این بر کسی پوشیده نیست که ما هم در این فیلم نشانه‌هایی از آن را مطرح کرده‌ایم.
وی افزود: در نشان دادن خانواده شهید رضایی‌نژاد اتفاقاً سعی داشتیم آن‌ها را همانطور که بودند نشان دهیم. پوششی که در این فیلم دارند همان چیزی است که در واقعیت وجود داشته و اگر امروز خانم پیرانی پوشش دیگری غیر از آنچه که در فیلم می‌بینید، دارند تصمیم خودشان است وگرنه در زمان روایت قصه «هناس» ایشان همان پوشش شخصیت داخل فیلم را دارند. ما فیلم را با استانداردهای رایج فیلم‌های انقلابی امروز نساختیم و به نظر من اتفاقاً اینگونه آثار انقلابی هستند.
جاهد نیز در ادامه خاطرنشان کرد: در فیلم‌هایی که به این موضوعات می‌پردازند و شخصیت‌های اصلی‌شان مرد هستند و ماجرایی تقریباً مردانه روایت می‌کنند، خانم‌ها در کلیت قصه افرادی کاملاً منفعل هستند ولی در «هناس» شاهد هستیم که شخصیت اصلی چه انسان آگاه و قدرتمندی است.
در ادامه دارابی تأکید کرد: وقتی یک دانشمند ترور می‌شود قطعاً دست عوامل نفوذی داخلی نیز در این جنایت نقش دارد و من سعی کردم در «هناس» صادق باشم و آنچه واقعیت بوده را به طور کل روایت کنم. به اعتقاد من نفوذ وجود دارد، واقعی است و باید درباره آن صحبت کرد.
دارابی در بخش دیگری از اظهاراتش درباره واقعی بودن این فیلم گفت: کلیت قصه «هناس» واقعی است. دانشمندی به نام داریوش رضایی‌نژاد در کشور ما مقابل چشم خانواده‌اش ترور شده است اما در جزئیات قطعاً نکاتی وجود دارد که نمی‌توان گفت عین به عین این ماجرا واقعی است و قطعاً در دراماتیک کردن یک فیلم، نویسنده و فیلمساز به ناچار باید دخل و تصرف‌هایی داشته باشند. اما درباره صحنه ترور باید بگویم که با جزئیات و دقت زیاد سعی کردیم هر آنچه که مشاهده می‌کنید واقعی باشد، در این صحنه خانم پیرانی واقعاً تیر خوردند و هفت تیر زده شد و این اتفاق مقابل چشمان همسر و دختر شهید رضایی‌نژاد رخ داد.