۷ روایت در باره هنرپیشه‌ بزرگ سینما؛ رابرت دنیرو!

«میراث کورلئونه؛ پیوندی هنری با تاریخ سینما»

المیرا ندائی

هفتم آوریل ۲۰۲۵، جشنواره فیلم کن اعلام کرد که در مراسم افتتاحیه هفتاد و هشتمین دوره این فستیوال، رابرت دنیرو، بازیگر و تهیه‌کننده برجسته آمریکایی جایزه نخل طلای افتخاری را دریافت خواهد کرد. این جایزه به‌عنوان قدردانی از دستاوردهای هنری و تأثیر عمیق او بر سینمای جهان اهدا می‌شود.
دنیرو در بیانیه‌ای اظهار داشت: «احساس نزدیکی زیادی به جشنواره کن دارم. به‌ویژه در زمانی که در جهان، اتفاقات زیادی باعث جدایی می‌شود، کن، ما را گرد هم می‌آورد؛ فیلمنامه‌نویسان، سینماگران، طرفداران و دوستان. این مانند بازگشت به خانه است.»
در ادامه این رویداد قرار است دنیرو روز ۱۴ مه ۲۰۲۵ در تئاتر دبوسی کن (Théâtre Claude Debussy) در یک مستر کلاس با حضور علاقه‌مندان و هنرمندان، تجربیات و دیدگاه‌های خود در مورد سینما و هنر هفتم را به اشتراک بگذارد.
دلایل انتخاب رابرت دنیرو برای دریافت نخل طلای افتخاری عمدتأ به کارنامه هنری درخشان او، ارتباط مستمرش با جشنواره کن، تأثیرگذاری او در زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی، و تعهدش به سینمای مستقل و خلاق برمی‌گردد.
در این مقاله برآنیم هر چند گذرا به تمایزات هنرمندی بپردازیم که با بیش از ۵ دهه فعالیت هنری، همچنان منشأ اثر و درخشان است.

***

۱. ویژگی‌های بازیگری دنیرو: از دقت به جزئیات تا تغییرات فیزیکی شدید

رابرت دنیرو یکی از بازیگران نادری است که برای نقش‌هایش به‌طور کامل به تغییرات فیزیکی و روانی شخصیت‌ها توجه می‌کند. در واقع، او به‌ عنوان یک بازیگر، نه‌ فقط با بازی درونی بلکه با فیزیک و وضعیت بدنی خود نقش‌ها را به‌طور کامل به تصویر می‌کشد.
دنیرو بارها برای ایفای نقش‌های پیچیده به‌طور قابل‌توجهی موفق به ایجاد تغییرات قابل توجهی در‌ ظاهر خود شده است تا بتواند هر چه عمیقتر با نقش ارتباط برقرار و این حس را به مخاطب نیز القا کند.

یکی از برجسته‌ترین این تغییرات در فیلم «گاو خشمگین»(Raging Bull) است.
دنیرو برای بازی در نقش جیک لا موتا، بوکسور تندخو و درگیر با مشکلات روانی و جسمی، بیش از ۲۵ کیلوگرم وزن اضافه کرد. او برای به‌دست آوردن وزن و فیزیک مورد نظر، رژیم غذایی ویژه‌ای را دنبال کرد و حتی در تمرینات بوکس شرکت کرد.
این فداکاری فیزیکی او به‌ عنوان یک بازیگر به‌ طور چشمگیری مورد تحسین قرار گرفت و به او این امکان را داد تا در یکی از دراماتیک‌ترین و تاثیرگذارترین نقش‌های تاریخ سینما بازی کند.
«گاو خشمگین» تبدیل به یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین فیلم‌ها در تاریخ سینما شد که همچنان از آن به‌عنوان یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ یاد می‌شود.
دنیرو همچنین برای فیلم «راننده تاکسی»(Taxi Driver)، در حالی نقش تراویس بیکل، یک راننده تاکسی روانی و انزواطلب را ایفا می‌کرد که به‌طور چشمگیری ظاهر خود را تغییر داد. او در این فیلم به‌طور عمده از تیپ ظاهری و شخصیت‌های رایج سینما فاصله گرفت و با یک شخصیت خشن، پریشان و سرد وارد صحنه شد.

۲. بررسی تطابق شخصیت‌ها و نقش‌آفرینی‌های چندبعدی

دنیرو توانسته است شخصیت‌های بسیار پیچیده و چندوجهی را در فیلم‌ها به تصویر بکشد. او به‌ خوبی می‌تواند لایه‌های مختلف روانشناسی شخصیت‌هایش را نشان دهد و تماشاگر را با هر پیچ و تاب درونی آن شخصیت همراه کند. او در این زمینه برای خلق شخصیت‌های جالب توجه و به‌یادماندنی شهرت دارد.
به طور مثال، در فیلم «راننده تاکسی»، دنیرو در نقش تراویس بیکل، مردی تنها و منزوی، از دل یک جامعه پرآشوب و بحران‌زده برمی‌خیزد؛ او در نقشی کاملاً روانی، به‌صورت ظریف و دقیق ویژگی‌های یک انسان سرخورده را، با بحران هویت و پر از احساسات سرکوب‌شده، به‌تصویر می‌کشد. بازی بی‌نظیر دنیرو در این فیلم باعث شد که او جایزه گلدن گلوب بهترین بازیگر نقش درام را به‌ دست آورد و به شهرتی جهانی برسد.
در اثر کلاسیک ماندگار «پدرخوانده بخش دوم»(The Godfather Part II) هم دنیرو نقش جوانی ویتو کورلئونه (مارلون براندو Marlon Brando در بخش اول) را ایفا کرد. بازی او در این فیلم به‌قدری قوی و تاثیرگذار بود که اولین جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش مکمل را برای او به ارمغان آورد. دنیرو در این نقش توانست از یک جوان ساده به یک رهبر قدرتمند مافیایی تبدیل شود. او به‌طور فوق‌العاده‌ای توانست به خوبی شخصیت پیچیده و عاطفی ویتو کورلئونه را که پر از دلسوزی و خشونت بود، منتقل کند.
همانطور که پیشتر اشاره کردیم، در«گاو خشمگین»، دنیرو علاوه بر تغییرات فیزیکی چشمگیر، به عمق روانی شخصیت «جیک لا موتا» هم پرداخت؛ یک مرد پرخاشگر که در جستجوی معنای زندگی و پذیرش خود درگیر است.
دنیرو با دقت به جزئیات روانشناختی شخصیت این مرد نشان داد که چگونه رنج‌های درونی او، به رفتارهای خشونت‌آمیز در زندگی‌اش منجر می‌شود.

۳. هنر درون‌گرایی و بازی در سکوت

دنیرو توانایی خاصی در بازی در نقش‌هایی دارد که به سکوت و درون‌گرایی نیاز دارند. او به‌خوبی می‌تواند با کمترین دیالوگ‌ها، بیشترین احساسات و پیام‌ها را به تماشاگر منتقل کند. این مهارت باعث شده است که در بعضی از نقش‌هایش که کلام زیادی ندارد، دنیرو همچنان حضور پرقدرتی داشته باشد.

به طور مثال، در «راننده تاکسی»، دنیرو غالباً سکوت می‌کند و فقط از طریق نگاه و زبان بدن، پیام‌های شخصیت تراویس را منتقل می‌کند، او با همین روش موفق به ایجاد یکی از ماندگارترین شخصیت‌های تاریخ سینما شد. دنیرو در «شکارچی گوزن»(The Deer Hunter) نیز به‌ عنوان یک سرباز ویتنامی که دچار آسیب‌های روحی و روانی شده، نقش‌آفرینی کرده است.
بازی او در این فیلم بیشتر مبتنی بر سکوت و انتقال احساسات از طریق حالات چهره و بدن است تا دیالوگ‌های زیاد.

۴. تعهد به سینمای مستقل و پروژه‌های هنری خاص

دنیرو نه‌تنها در سینمای هالیوود بلکه در سینمای مستقل نیز حضوری فعال دارد. او با همکاری با کارگردان‌های مختلف، توانسته پروژه‌هایی را که معمولاً از سینمای اصلی دور هستند، به‌سوی موفقیت سوق دهد. این نشان از علاقه و تعهد او به سینما به‌عنوان یک هنر دارد، نه تنها به‌عنوان یک صنعت تجاری.

«داستانی از برانکس»(A Bronx Tale)، اولین تجربه کارگردانی دنیرو بود، داستانی از دوران کودکی خود او‌ در محله‌ای پرتنش در نیویورک. روایت حول محور بلوغ یک پسر ایتالیایی-آمریکایی به نام کالوگرو می‌گردد که پس از مواجهه با یک رئیس مافیای محلی، بین وسوسه‌های جرایم سازمان‌یافته و ارزش‌های پدر صادق و سخت‌کوشش و همچنین تنش‌های نژادی در جامعه‌اش گیر می‌کند. دنیرو در این فیلم علاوه بر کارگردانی، نقش‌آفرینی کرد.
این فیلم به‌خوبی نشان‌دهنده توانایی دنیرو در استفاده از تجربیات شخصی و بومی خود برای خلق داستانی به یاد ماندنی است.
«پدرخوانده۲» نیز یکی دیگر از پروژه‌های هنری برجسته دنیرو است که او در آن نه تنها به‌عنوان بازیگر بلکه به‌عنوان یکی از نمایندگان سینمای مستقل توانست جلوه‌های هنری بی‌نظیری را به‌ نمایش بگذارد.

۵. شخصیت اجتماعی و سیاست‌مداری
دنیرو به‌ عنوان یک هنرمند اجتماعی نیز شناخته می‌شود. او در طول سال‌های اخیر در مسائل اجتماعی و سیاسی آمریکا فعال بوده است. دنیرو به‌طور علنی دیدگاه‌های سیاسی خاص خود را بیان کرده و در بسیاری از مراسم‌ها و رویدادهای عمومی نظرات خود را در مورد مسائل جهانی و سیاسی گفته است. این جنبه از شخصیت دنیرو نیز به او بعدی اجتماعی و انسانی می‌بخشد که فراتر از سینماست.

۶. پویایی و تنوع نقش‌ها

یکی از ویژگی‌های برجسته دنیرو، تنوع گسترده‌ای است که در انتخاب نقش‌هایش دارد. او می‌تواند از نقش‌های دراماتیک و جدی تا کمدی‌های سبک و نقش‌های اکشن و جنایی، بازی کند و در همه این ژانرها به‌طور یکسان برجسته عمل می‌کند.
به طور مثال دنیرو با فیلم «ملاقات با والدین»( Meet the Parents) و دنباله‌هایش، وارد دنیای کمدی شد و توانست در نقش یک پدر محافظه‌کار و سختگیر، حضوری کمدی و در عین حال مؤثر داشته باشد.
این تنوع باعث می‌شود که دنیرو نه تنها یک بازیگر با استعداد، بلکه یک هنرمند پویا و چندبعدی به حساب آید.

۷.همکاری با کارگردان‌های برجسته

همکاری‌های هنری بی‌نظیر رابرت دنیرو در طول دوران حرفه‌ای خود با بسیاری از کارگردان‌های برجسته سینما باعث شد که در پروژه‌هایی حضور یابد که نه تنها از نظر تجاری موفق بودند بلکه از نظر هنری نیز آثار شایسته‌ای از کار درآمدند. از جمله کارگردانانی که دنیرو با آن‌ها همکاری کرده است می‌توان به مارتین اسکورسیزی، فرانسس فورد کوپولا، الیا کازان، جان لندیس و برایان دی پالما اشاره کرد.
در مجموع، رابرت دنیرو نه تنها بازیگری برجسته است بلکه در جایگاه یک هنرمند واقعی، از سینما به‌عنوان ابزاری برای بیان دنیای درونی انسان‌ها استفاده می‌کند. توانایی او در تغییر فیزیکی، بازی در نقش‌های پیچیده و درونی، تعهد به سینمای مستقل، و حضور فعال در مسائل اجتماعی و سیاسی، او را به یکی از نمادهای سینما تبدیل کرده است.
این ویژگی‌ها و تصمیمات هنری نشان می‌دهند که دنیرو فراتر از یک ستاره سینما، یک هنرمند تأثیرگذار و چندبعدی است.

انتخاب رابرت دنیرو برای دریافت نخل طلای افتخاری جشنواره کن ۲۰۲۵، نه‌تنها پاسداشت دستاوردهای هنری او، بلکه تأکیدی بر تأثیر عمیق او بر سینمای جهان و فرهنگ عمومی است.
این انتخاب نشان‌دهنده ارادت جشنواره کن به هنرمندانی است که با آثار خود، مرزهای سینما را گسترش داده‌اند.