یک خوشنویس: «رقاع و توقیع» مورد علاقه گرافیست‌هاست

ناصر طاووسی یکی از خوشنویسان برجسته کشور که در کارگاه یکروزه خطوط «رقاع و توقیع» به آموزش این خطوط پرداخت گفت: این خطوط علاوه بر خوشنویسان، مورد پسند تایپوگرافی و گرافیست ها واقع شد و بسیاری از افراد علاقه مند به این خطوط در حوزه گرافیک هستند.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری استان اصفهان، کارگاه آموزش خطوط «رقاع و توقیع» روز پنج شنبه 17تیرماه در سالن سعدی حوزه هنری واقع در خیابان استانداری، گذرسعدی، عمارت تاریخی سعدی برگزار شد.
ناصر طاووسی هدف اصلی این کارگاه را معرفی خطوط رقاع و توقیع دانست و گفت: در این کارگاه ها سعی شده است تفاوت ها و نقاط مشترک خطوط نمایش داده شود. همچنین با برگزاری ورک شاپ ها، سعی داریم که عناصر خاص این دو خطوط را به علاقه مندان معرفی کنیم.
وی با اشاره به کاربرد خطوط در گذشته گفت: خطوط در گذشته کاربردی بوده اند و برای هر کار خاصی خط مخصوصی استفاده می شده است. برای مثال از خط “غبارالحلبه” برای نامه نویسی استفاده می شده است، چرا که علاوه بر ریز بودن خط، با سرعت هم نوشته می شده است. حلبه غباری است که از خاک پای سم اسب ها بلند می شود و این خط ریز را از این جهت به این غبارها تشبیه کرده اند.
این هنرمند خوشنویسی ادامه داد: پس از خط ثلث، وزرا و امرا برای امضا کردن دیوان‌ها و رساله‌های نوشته شده، خطی مخصوص به نام توقیع ایجاد کردند که دراصطلاح امروزی به همان امضا گفته می شود. پس از مدتی این خط در میان مردم هم رواج یافت و به خاطر زیبایی آن درسر سوره های قرآن نیز استفاده شد. همچنین در مساجدی که به دستور امرا و حاکمان ساخته شد، کتیبه هایی با این خط مزین شده است.
طاووسی افزود: با گذشت زمان نیاز به خطی برای نامه رسانی احساس شد. پس با ایجاد خط رقاع قاعده طولانی خطوط را کنار زدند. رقاع به معنی تکه نویسی خطی زیبا، منعطف، خوانا و با سرعت روی تکه های کاغذ نوشته می شد.
وی با بیان اینکه این خط از زیبایی و انعطاف چشمگیرخاصی برخوردار بود، عنوان کرد: پس از مدتی این خط کاربردهای دیگری چون استفاده در سر سوره های قرآن پیدا کرد. همچنین کتاب هایی چون مثنوی معنوی، کتب علمی با این خط به زیور طبع آراسته شده اند. این خط به دلیل انعطافی که داشت، تا زمان قاجاریه مورد توجه بود، اما وقتی صنعت چاپ وارد شد، این خط کلا به فراموشی سپرده شد.
این استاد خوشنویسی اظهار داشت: زمانی که کار مرمت کتب را شروع کردم، متوجه فراموشی این خطوط شدم که از زوایای مختلف شروع به بررسی و تحقیق کردم. افراد دیگری نیزبا این خطوط آشنا هستند، اما برخی از این دوستان قاعده و اصول را نمی دانند و بیشتربا احساس با این خطوط برخورد می کنند، همچنین معتقدم کپی برداری از قدما دراین هنر چندان زیبا نیست، پس با توجه به نیاز امروز، این هنرخوشنویسی را در فضای گرافیکی و مدرن پیش گرفتم که تا به امروز مقبول واقع شده است.
طاووسی در این خصوص ادامه داد: این خطوط مورد پسند تایپوگرافی و گرافیست ها واقع شد و می توانم بگویم افراد علاقه مند به این خطوط بیشتر در حوزه گرافیک هستند.
این هنرمند خوشنویسی در پاسخ به این سوال که چطور می توان خطوط خاموش را زنده کرد، اظهار داشت: برای روشن کردن هر خطی باید ابتدا خود فرد به موضوع اشراف کامل داشته باشد. همچنین باید نیاز امروز را سنجید. برای مثال در فضای گرافیک نیاز به خطی احساس شد که منعطف باشد و بتوان آن را با اشکال مختلف هندسی ، ترنج و … تطبیق داد.
وی افزود: تا پیش از این خط ثلث و همچنین نستعلیق در گرافیک استفاده می شد، اما به دلیل عدم انعطاف، پاسخگوی نیاز هنرمندان نبود و همین باعث می شد کلمات دو تکه شوند، گاهی بعضی از حروف کوتاه و بلند نوشته شوند تا در قالب اشکال هندسی جای گیرند. در واقع ناموزون بودن فرم منجر به الهام گرفتن از این خطوط خاموش شد.
طاووسی در پایان گفت: در زنده کردن دیگر خطوط نیز باید این موارد رعایت شود و علاوه بر اشراف بر خط، نیاز امروز را سنجید و آن را در قالب و فرم امروزی گنجاند.