كاوش باستان‌شناسی در بندر ساسانی- اسلامی سيراف به کشف گونه‌های منحصر بفردی از سفال نظیر سفال‌های نوك اژدری شكل كه ويژه حمل مايعات از خليج‌فارس به ساير نقاط دنيا بوده و نمونه‌های آن بويژه در بنادر هندوستان، سريلانكا و نوع كتيبه‌دار آن به‌زبان پهلوی ساسانی از تايلند و كشتی مغروقه كاوش شده در سورينام است منجر شد.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، سید مهدی آذريان مدير پايگاه ملی میراث‌فرهنگی بندر تاریخی سيراف 29 خرداد 1401 با اشاره به آغاز فصل جدید کاوشهای باستان‌شناسی در بندر باستانی سیراف و آخرين نتايج بدست آمده گفت: این فصل از کاوش‌ها با پشتيبانی اداره كل ميراث‌فرهنگی، گردشگری وصنايع‌دستی استان بوشهر از محل اعتبارات استانی با مشاركت دانشگاه تهران و مجوز پژوهشگاه و پژوهشکده باستان‌شناسی به سرپرستی محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار انجام شد.
او با اشاره به اینکه اين كاوش در كنار مسجد جامع و قلعه ساسانی و بامطالعه بر روی ساير آثار آن انجام گرفته افزود: بر اساس شواهد موجود از کاوشهای باستان‌شناسی که در گذشته انجام گرفته، مسجد جامع سیراف بصورت مستقیم بر روی بخش‌هايی از قلعه دوره ساسانی ساخته شده است.
آذريان تصریح کرد: به همین منظور كاوش در بندر باستانی سيراف با هدف بازخواني جبهه شرقی مسجد جامع سيراف مربوط به صدر اسلام و قلعه ساسانی مدفون در زير آن با ایجاد ترانشه‌ای به ابعاد 5×5 متر در امتداد برج گوشه شمال شرقی قلعه ساسانی و در مجاورت مسجد جامع سیراف آغاز شد.
او گفت: پس از آن به دلیل محدودیت فضا و برای شناخت بیشتر، ترانشه‌ای پیشرو با ابعاد 2/5×4 متر گسترش يافت و در ادامه در بخش درونی ضلع شمالی قلعه ساسانی و در محلی كه در سال‌های گذشته برای انجام عملیات مرمتی و شناخت سازه آن، سونداژی حفر شده بود، گمانه‌ای به ابعاد 1/5×2 متر با هدف بازشناسی پی ديوار و دوره‌های احتمالی قبلی آن، مورد كاوش قرار گرفت كه نتايج اوليه آن حاكي از مهندسی دقيق ساسانيان در شناخت وضعيت سازه ای و زمين‌شناسی محل ساخت قلعه بوده و كاوش آن در مراحل پايانی تا رسيدن به خاك بكر ادامه یافت.
مدير پايگاه ملی میراث فرهنگی سيراف اظهار کرد: فصل جدید كاوش در بندر باستانی سيراف به دليل پايان زمان كاوش و وضعيت دشوار شرایط آب و هوایی در مستندسازی آثار، متوقف و مقرر شد در صورت موافقت دستگاه‌های متولی، ادامه آن در زمستان سال جاری تا به سرانجام رسيدن كاوش و رسيدن به خاک بکر ادامه يابد.
كاوش باستان‌شناسی در بندر ساسانی- اسلامی سيراف
محمد اسماعیل اسمعیلی جلودار سرپرست كاوش بندر باستانی سيراف نیز با تشریح روند کاوش در این پروژه گفت: نتایج اوليه كاوش در ترانشه اصلی نشان از شواهدی از استقرارهای مرتبط با دوره اسلامی تا قرن پنجم هجری با كاركرد مسكونی و صنعتی به همراه آثاری از دوره ساسانی شامل بخشی از ديوارهای اصلی مرتبط با قلعه ساسانی و در امتداد برج شرقی آن دارد.
او افزود: بدست آمدن مداركی از توليد سفال شامل توپی‌هاي كوره و سفال دفرمه شده نوع سبزآبی يكی از نتايج جالب توجه اين فصل است.
این باستان‌شناس گفت: هر چند باستان‌شناسان غربی همچون «درك كنت» منشاء اين سفال‌ها را کشور عراق برشمرده‌اند اما فراوانی اين گونه سفالی در سيراف و بقاياي بدست آمده از كوره در اين فصل و نيز شواهد قبلی بدست آمده از بندر باستانی بی‌بی خاتون؟ يا همان نجيرم نشان می‌دهد منشاء توليد اين گونه سفالی سواحل خليج‌فارس بوده است.
اسمعیلی جلودار افزود: اين گونه سفال يكی از دوربردترين گونه‌های سفالي خليج‌فارس است كه بنظر توسط دريانوردان پارسی بويژه سيرافی به بنادر دريای عمان، شرق افريقا، چين و حتی ژاپن صادر می‌شده و نمونه‌های سالم اين ظروف علاوه بر سيراف از بنادر و محوطه‌های پاكستان، چين و ديگر نقاط جهان بدست آمده و در موزه‌های اين كشورها نگهداری می‌شود.
سرپرست كاوش در بخش ديگری از سخنانش افزود: ازگونه‌های سفالی ديگر بدست آمده در اين فصل از كاوش سيراف می‌توان به نمونه سفال‌های نوك اژدری شكل كه ويژه حمل مايعات از خليج‌فارس به ساير نقاط دنيا بوده اشاره کرد که نمونه‌های آن بويژه در بنادر هندوستان، سريلانكا و نوع كتيبه‌دار آن به‌زبان پهلوی ساسانی از تايلند و كشتی مغروقه كاوش شده درسورينام و نيز ساير بنادر باستاني دنيا بدست آمده است.
او در ادامه به سفال نوع چينی از گونه چانگشا اشاره و خاطر نشان‌کرد: همگی اينها نشان از جايگاه تجاری بزرگ سيراف در تعامل با شرق دور، هندوستان و افريقا دارد.
اسمعیلی جلودار اظهار کرد: بدست آمدن مواد فرهنگی شامل قطعات ظروف از جنس شيشه، فلز، سنگ و نيز موادی همچون خاكستر، زغال و بويژه استخوان انسانی و حيوانی از اين كاوش و برنامه‌ريزی برای مطالعات ميان رشته‌ای اين آثار نويد نگاهی جديد در تحليل زيستی ايرانيان در اين بندر دارد.
تداوم كاوش‌های باستان‌شناسی سيراف
نصرا… ابراهيمی معاون ميراث‌فرهنگی استان بوشهر نیز در ادام گفت: كاوش‌های باستان‌شناسی سيراف پس از وقفه‌ای 15 ساله شروع شده و قرار است اين كاوش‌ها به صورت منظم با مشاركت اداره كل ميراث‌فرهنگی استان بوشهر، پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، پژوهشكده باستان‌شناسی و گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران تداوم يابد.
او افزود: توسعه شهری سيراف در عرصه اين بندر باستانی و ساخت وسازهای گسترده در آن مهمترين مشكل اين بندر باستانی و جهانی ايرانی در خليج‌فارس است كه در صورت عدم توجه مسئولين شهری نابودی كامل آن دور از انتظار نيست.
ابراهیمی تصریح کرد: اين بندر از منظر باستان‌شناسی هم رديف شهرهای باستانی دنيا نظير پومپئي ايتاليا است با اين تفاوت كه متاسفانه تمام عرصه آن مورد تجاوز قرار گرفته است و وضعيت آن به گونه‌ای است كه حفاظت و پژوهش‌های باستان‌شناسی در آن امری ضروری و لزوم توجه به زير ساخت‌های گردشگری آن بويژه در مبحث گردشگری فرهنگی، دريايی و طبيعی دو چندان است.
گفتنی است، برنامه مطالعاتی کاوشهای باستان‌شناسی در بندر باستانی سیراف با افق پنج ساله و با هدف ساماندهی و روشن کردن زوایای مبهم این بندر بين‌المللی كهن پارسی از سوی اداره كل ميراث‌فرهنگی، گردشگری و صنايع‌دستی استان بوشهر در دست اقدام است.
بدون دیدگاه