کارگردان یک مستند: مخالف اکران عمومی هستم!

مهدی بخشی‌مقدم کارگردان مستند «خانه مامان شکوه» با روایتی از اعتیاد گروهی از دختران جوان و نوجوان، به ارائه توضیحاتی درباره این مستند پرداخت که معتقد است نباید اکران عمومی شود.
مهدی بخشی‌مقدم کارگردان مستند «خانه مامان شکوه» درباره موضوع این اثر به مهر گفت: این مستند درباره یک کمپ اعتیاد به سرپرستی مامان شکوه است. دخترهای جوان و نوجوان برای ترک اعتیاد به این کمپ مراجعه می‌کنند. دوربین ما با سر کشیدن به آن مرکز از وقایع و ماجراهای جاری در دل آن‌جا سخن گفته و زندگی بعضی از دختران حاضر در کمپ را روایت می‌کند.
او ادامه داد: حضور در جشنواره مسکو، اولین حضور بین‌المللی مستند «خانه مامان شکوه» به حساب می‌آید. جشنواره مسکو یکی از جشنواره‌های معتبر اروپایی است. البته شاید الان به دلیل تحریم‌ها شرایط خوبی نداشته باشد اما جشنواره‌ای قدیمی، معتبر و شناخته شده است. امیدوارم که فیلم ما در آن جشنواره اکران موفقی داشته باشد و راه حضور در جشنواره‌های جهانی‌اش باز شود.
بخشی مقدم درباره لزوم اکران آثار مستند در جشنواره‌های جهانی و بین‌المللی گفت: تلاش ما مستندسازان معرفی سینمای ایران به جهانیان است. هر ماه هم شاهد بیشتر شدن تعداد آثار ایرانی حاضر در جشنواره‌های بین‌المللی هستیم. این افتخار سینمای مستند ایران است که آثارش در جشنواره‌های جهانی معتبر دیده می‌شوند.

«خانه مامان شکوه» یک مستند زنانه است؟
این کارگردان درباره بحث زنانه بودن این اثر مستند و نگاه جهان نسبت به موضوع فیلم بیان کرد: این قضیه که نگاه دیگران به مستند و موضوع آن چگونه خواهد بود برای خود من هم سوال کنجکاوی برانگیزی است. این روزها موضوع زنان، موضوع روز جامعه ما و دیگر جوامع است اما در نهایت این مستند درباره موضوعی انسانی و جهان‌شمول صحبت می‌کند. به همین‌دلیل فکر می‌کنم مستند امکان ارتباط گرفتن با مخاطبان جهانی را داشته باشد.
هنگام انجام تحقیق و پژوهش به کمپ مامان‌شکوه رسیدم. جذابیت موضوع هم برایم در این‌جا بود که دختران جوان و نوجوانی در آن کمپ حضور داشتند که اصلاً چهره‌شان نشان نمی‌داد که معتاد هستند و با تصور من از افراد معتاد تفاوت داشتند. این موضوع نقطه اتصال من با کمپ مامان شکوه شداو درباره چگونگی انتخاب سوژه مستند گفت: متوجه شدم که سن اعتیاد در کشور بسیار پایین آمده و به سنین نوجوانی هم رسیده، این بحران گریبان کسانی را هم گرفته است که حتی فکرش را هم نمی‌کردند روزی معتاد شوند. ضمن اینکه سفارشی داشتم از طرف «ستاد مبارزه با مواد مخدر» که ما بر آن شدیم تا به دنبال اتفاقی جدید در این حوزه برویم. هنگام انجام تحقیق و پژوهش به کمپ مامان‌شکوه رسیدم. جذابیت موضوع هم برایم در این‌جا بود که دختران جوان و نوجوانی در آن کمپ حضور داشتند که اصلاً چهره‌شان نشان نمی‌داد که معتاد هستند و با تصور من از افراد معتاد تفاوت داشتند. این موضوع نقطه اتصال من با کمپ مامان شکوه شد. بعد از رفت‌وآمدی چندماهه توانستم اعتماد مامان‌شکوه و دختران کمپ را جلب کنم. باید بگویم که حضور شهرزاد همتی و شرمین نادری کمک بزرگی برای پروژه ما بود.
این کارگردان توضیح داد: ما مخالف اکران عمومی «خانه مامان شکوه» هستیم و اکران عمومی نخواهد داشت. چون دوست نداریم آسیبی به این بچه‌ها وارد شود. در تیزرها و تبلیغات رسانه‌ای هم شرطمان این بود که از چهره کامل بچه‌ها استفاده نکنیم و آن‌ها دیده نشوند. باید بگویم هنوز هم که ساخت این مستند به پایان رسیده با بعضی از این بچه‌ها ارتباط گروه حفظ شده است.
بخشی مقدم درباره نحوه پایان‌بندی مستند که پیشروتر از آثار سفارشی است و عنوان می‌کند که اغلب بچه‌هایی که ترک اعتیاد کردند دوباره به مواد مخدر روی می‌آورند، گفت: هدف‌ما از ابتدا این بود که فیلم نگاهی هشدارآمیز داشته باشد. تصور اشتباهی از طریق تبلیغات رسانه‌ها به‌وجود آمده که جوانان تصور می‌کنند می‌توانند مواد مصرف کنند و مشابه فیلم‌ها آن را ترک کرده و به زندگی عادی بازگردیم. چون رسانه سراغ افرادی رفته که موفق به ترک اعتیاد شده و از آن‌ها قهرمان ساخته‌اند. اما واقعیت این است که بیش از نود و پنج درصد افرادی که در دام مواد مخدر گرفتار می‌شوند، دیگر قادر به ترک آن نخواهند بود.

خانواده‌هایی که پذیرای بچه‌های خود نیستند!
این کارگردان گفت: بعد از درگیری با مواد مخدر، جامعه از پذیرش این جوانان سرباز می‌زند و این بچه‌ها نمی‌توانستند با کسی ارتباط بگیرند. حتی اغلب خانواده‌های خودشان هم پذیرای این بچه‌ها نبودند انگ‌های مختلفی به آن‌ها زده می‌شد. آن‌ها هم وقتی خودشان را طرد شده از اجتماع می‌بینند دوباره به همان روال سابق باز می‌گردند و این چرخه تا رسیدن آن‌ها به زوال ادامه پیدا می‌کند. متأسفانه کمپ‌های ترک اعتیاد هم قابلیت رقم زدن اتفاق خاصی را ندارند چون به اجبار یک ماه مواد مصرف نمی‌کنند اما مسائل روانی که منجر به گرایش آن‌ها به مواد مخدر شده حل نشده باقی می‌ماند.

او درباره نحوه حضور دوربین در محل کمپ اعتیاد اظهار کرد: اتفاق مثبت کار، پیش‌تولید درست ما بود که توانسته بودیم با افراد دوست شویم و دیگر آن‌ها احساس بودن جلوی دوربین را نداشتند و به راحتی زندگی می‌کردند و ما هم توانستیم پلان‌هایمان را بگیریم. ما در هیچکدام از پلان‌های این مستند بازسازی نداشتیم اما وقایع و روزهای خاص را پیش‌بینی می‌کردیم و در آن روز خاص دوربین را در کمپ حاضر می‌کردیم.
بخشی مقدم درباره بازخوردهای فیلم در شانزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» هم بیان کرد: کسانی که در شانزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» به تماشای این مستند نشستند بازخوردهای خوبی داشته و از فیلم تعریف می‌کردند. حداقل من بازخورد منفی نگرفتم. البته واکنش‌هایی بود مبنی بر اینکه چرا فیلم را در این دوره از جشنواره که حضور در آن توسط عده‌ای تحریم شده بود فرستادید.
او در پایان گفت: البته من تهیه‌کننده و صاحب اثر نیستم و نمی‌توانم در این موارد تصمیم‌گیرنده باشم. اما دیدگاهی که من نسبت به ماجرا داشتم این‌گونه بود که ما که در حوزه مستند کار می‌کنیم خودمان نباید خودمان را تحریم کنیم و از کاری که باید انجامش دهیم شانه خالی کنیم. اتفاقاً در بحران‌های اجتماعی ما موظف هستیم که حضوری پررنگ‌تر از گذشته داشته باشیم تا بتوانیم حرف‌هایمان را پرصداتر از قبل فریاد کنیم. البته من به نظر آن دسته از افراد هم که تصمیمشان حضور نداشتن در مراسم بود احترام می‌گذارم.