نیروانا مهرآیین*
ایرنا/یادداشت: ارشناسان حوزه رسانه و فرهنگ هشدار می‌دهند اگر روند استفاده ازهوش مصنوعی در تولید محتوا بدون هیچ ضابطه یا نظارتی ادامه یابد اعتماد عمومیبه رسانه‌ها و آثار مکتوب از میان خواهد رفت و نسل آینده نویسندگان و روزنامه‌نگارانانگیزه و فرصت پرورش نخواهند داشت.
با گسترش استفاده از هوش مصنوعی در حوزه تولید محتوا، بسیاری نویسندگان،ناشران و رسانه‌ها در کشورهای در حال توسعه، به استفاده از این ابزار روی آورده‌اند. اما برخلاف تصور رایج، این فناوری در غیاب سیاست‌گذاری صحیح، به‌جای کمک بهارتقای سطح نگارش و نشر، در حال ایجاد آسیب‌هایی جدی به بدنه فرهنگی اینکشورهاست. بخش قابل ملاحظه‌ای از این صدمه مربوط به استفاده بیش از حدنشریات زرد و نویسندگان غیرحرفه‌ای از هوش مصنوعی است. افرادی که نه‌تنهادغدغه اصالت اثر را ندارند بلکه در زمینه مسئولیت‌پذیری صحت محتوا نیز هیچنگرانی یا واهمه‌ای ندارند.
آثاری که توسط هوش مصنوعی تولید می‌شوند، اغلب فاقد عمق فرهنگی، هویت بومی و اصالت زبانی‌اند
در کشورهایی؛ چون نیجریه، پاکستان یا حتی ایران، پلتفرم‌های تولید محتوای خودکار،روز به روز در حال جایگزینی با نویسندگان مستقل و جوان‌اند. آثاری که توسط هوشمصنوعی تولید می‌شوند، اغلب فاقد عمق فرهنگی، هویت بومی و اصالت زبانی‌اند. برای مثال، برخی مجله‌های دیجیتال در جنوب آسیا گزارش کرده‌اند که بخش عمده‌ایاز مقالات منتشرشده در ماه‌های اخیر، توسط ابزارهای هوش مصنوعی خارجی تولیدشده و محتوای آن بیشتر ترجمه ماشینی از متونی است که در کشورهای غربی منتشرشده‌اند.
این موضوع، علاوه بر کاهش کیفیت آثار، پدیده «استعمار زبانی نوین» را به وجودآورده است؛ جایی که زبان و ادبیات بومی در سایه سبک نوشتاری الگوریتم‌های غربیکم‌رنگ می‌شود و چهره پنهان سلطه در عصر هوش مصنوعی نمایان. به عنوان مثالوقتی کاربری از یک کشور توسعه‌نیافته مثلا افغانستان متنی به زبان محلی خودش امابا استفاده از هوش مصنوعی تولید می‌کند باید بداند متن دیگر از نظر سبک نگارش،انتخاب لغات، ساختار جملات و نوع نگاه به موضوعات با حقیقت و ماهیت آن زبانمحلی مطابقت ندارد و ناخودآگاه رنگ‌وبوی فرهنگ مسلط را که اغلب غربی و به زبانانگلیسی است، گرفته است. این امر در دراز مدت می‌تواند باعث ضعیف شدن هویتزبانی و فرهنگی جوامع بومی شود.
نیروانا مهرآیین، نویسنده و متخصص حقوق بین‌الملل
فساد علمی ساختاریافته
از سوی دیگر، فقدان قوانین اجرایی و واضح درباره حقوق مالکیت فکری راه را برایسوء‌استفاده اجتناب‌ناپذیر از ابزارهای هوش مصنوعی در تولید محتویاتعلمی–پژوهشی در سطح دانشگاهی بدون هیچ نشانی از منشا داده‌ها یا هویتنویسنده باز کرده است. متاسفانه در کشور ما نیز این روند با پدیده‌ای تلخ اما آشناپیوند خورده است: بازار دلالی پایان‌نامه و مقاله. اگر تا چند سال گذشته دلال‌ها بابکارگیری نگارنده یا محقق غیررسمی به تولید محتوای علمی می‌پرداختند، امروزهابزارهای هوش مصنوعی آمده‌اند تا به خدمت گرفته شوند و درکوتاه‌ترین زمان ممکنانواع پایان‌نامه و مقاله را تولید کرده و در اختیار متقاضیان قرار دهند و در نهایت باکمال تاسف به عنوان آثار علمی وارد نظام آموزش عالی کشور شوند. وضعیتی کهمی‌توان نام فساد علمی ساختاریافته را بر آن نهاد.
کارشناسان حوزه رسانه و فرهنگ هشدار می‌دهند که اگر روند استفاده از هوشمصنوعی در تولید محتوا بدون هیچ ضابطه یا نظارتی ادامه یابد اعتماد عمومی بهرسانه‌ها و آثار مکتوب از میان خواهد رفت، و نسل آینده نویسندگان و روزنامه‌نگاراننیز انگیزه و فرصت پرورش نخواهند داشت.
در نهایت بر ما به عنوان ملت و بر مسئولان به‌عنوان دولت امر واجب است تا با آموزشاستفاده هوشمندانه از ابزارهای جدید و حفظ اصالت انسانی محتوا، تعادل ایجاد وبرای این فضای رقابت نابرابر میان انسان و ماشین چاره کنیم؛ زیرا بدون حمایت وهدایت درست، در این عصر سلطه هوش مصنوعی بر تفکر و تعقل آدمی نسل آینده‌نویسندگان و پژوهشگران به حاشیه رانده خواهد شد.
* نویسنده و متخصص حقوق بین‌الملل
بدون دیدگاه