نگاه شاعرانه کیارستمی در قاب عکاسی

عباس کیارستمی هنرمندی چندوجهی است. فعالیتش در دو مسیرِ فیلم‌سازی و عکاسی اگرچه در یک سطح مورد توجه قرار نگرفته، اما هر دو از منظرِ قاب‌بندی، شیوه استفاده از نور طبیعی و … قابل توجه است. با وجودِ اینکه تصاویرِ این هنرمند دارای زیبایی بصری چشم‌گیری است اما علاوه بر آن نمی‌توان از بازتاب شاعرانه نگاهِ او نیز صرف نظر کرد. بسیاری معتقدند قاب عکس‌های او احساساتی را به نمایش می‌گذارد که اگر چه در اولین نگاه قابل لمس نیستند اما با راهنمایی نشانه‌ها، انسان را به سوی نگاهی عمیق، رهسپار می‌کند.
به گزارش ایسنا، قاب‌های عباس کیارستمی، احساسات را به شیوه‌ای خاص به نمایش می گذارد. این هنرمند برجسته ایرانی نه تنها به عنوان فیلمسازی بزرگ شناخته می‌شود که بسیاری قدرتِ نگاهش را در زمینه بستنِ قاب و تصویر می‌ستایند؛ او را نمادی از نبوغ و خلاقیت می دانند که به واسطه نگاهِ متفاوتش در سینمای ایران آشکار کرد، به طوری که بخش قابل توجهی از جامعه امروز همچنان با گذشت چند سال از مرگش، همچنان به عنوان یکی از بزرگترین هنرمندان قرن بیستم و بیست و یکم او را مورد تحسین و تقدیر قرار می‌دهد. فیلم و عکس‌های او همچنان در جشنواره‌های بین‌المللی و گالری‌های معتبر به نمایش گذاشته شده و تأثیر عمیق او بر نسل‌های بعد فیلمسازان و عکاسان مشهود می‌شود.

این فیلم‌ساز سرشناس که متولد یکم تیرماهِ ۱۳۱۹ تهران است، گاه نگاه خود را از پسِ دوربین فیلم‌برداری ثبت می‌کرد، گاه به واسطه لنز دوربین عکاسی و گاه هم نقاشی می‌کرد.
کیارستمی بیش‌تر به عنوان فیلمساز شناخته شده، اما عکاسی اسبابِ دیگرِ او برای بیان هنری‌ بود و فعالیتش در زمینه عکاسی نیز قابل توجه است. با این حال سینما به عنوانِ یک رسانه گسترده‌تر امکان بیشتری برای دیده و شنیده شدن را به کیارستمی داد، البته نگاهِ خاصِ کیارستمی به جهان و توانایی او در قاب‌بندی صحنه‌ها، به او برای موفقیت در هر دو حوزه کمک کرد.
با این حال او درباره‌ عکس‌هایش گفته بود «وقتی فیلم می‌سازم، فقط یک کارگردانم و زمانی‌ که عکس می‌گیرم، یک عکاس.»

با وجودِ اینکه مسیر فیلمسازی و عکاسی از نظر مهارت‌ تکنیک متفاوت است اما دارای اشتراکات بسیاری است و هر دو حوزه نیازمندِ درکِ قوی از ترکیب‌بندی، نورپردازی و روایت است. کیارستمی نیز در قاب‌بندی به جزئیات توجه ویژه‌ای داشت. او اغلب از ترکیب‌بندی‌های ساده و مینیمالیستی استفاده می‌کرد که زیبایی‌های پنهان در صحنه‌های روزمره را به نمایش می‌گذاشت. کیارستمی در عکاسی از تکنیک‌های دقیق ترکیب‌بندی استفاده می‌کرد. او به ترکیب‌بندی‌های مینیمالیستی و استفاده از خطوط افقی و عمودی علاقه داشت که به عکس‌هایش نوعی تعادل و هماهنگی می‌داد. عکس‌های او اغلب شامل مناظر طبیعی، جاده‌ها و درختان بود که با استفاده از نور طبیعی به شکل زیبایی ثبت می‌شدند. استفاده از نور طبیعی، تمرکز بر روی مناظر طبیعی و زندگی روزمره، و توجه به جزئیات کوچک از جمله‌ نشانه‌هایی‌است که در آثارِ او دیده می‌شود. او اغلب از مناظر بکر و فضای باز استفاده می‌کرد.
با این حال این شیوه نگاهِ از کیارستمی مورد انتظار است؛ هنرمندی که گفته بود «تنهایی باشکوه است. احساس تنهایی به تو امکان حضور در هر جایی را که بخواهی می‌دهد؛ با تخیل در تنهایی با هر آدمی می‌توانی گفت‌وگو کنی؛ هر وقت دلت بخواهد. هر جوابی از جانب او می‌توانی به خودت بدهی. می‌توانی تنها به قاضی بروی و خوشحال برگردی. ولی چطور می‌توانی با آدم دیگری چنین کاری بکنی؟ من در تنهایی آدم بهتری هستم. همان‌طور که درخت در تنهایی درخت‌تر است، به نظرم آدم در تنهایی آدم‌تر است.»
نشانه‌های مکرر در عکس‌های کیارستمی نه تنها در عکس‌های او بلکه در فیلم‌هایش نیز دیده می‌شود. او که ۱۴ تیر ۱۳۹۵ درگذشت، علاوه‌ بر سینما بُعدِ دیگر زندگی‌اش را با استفاده از نقاشی‌ها و مهمتر از همه عکس‌هایش روایت کرد.

ژان میشل فرودون که یکی از سمبل‌های فرهنگی کشور فرانسه، عکاس، محقق سینما و رئیس سابق کایه دو سینما است و کتابی درباره عباس کیارستمی منتشر کرده است، معتقد بود که راز زیبایی طبیعت، دلیلی روی آوردن کیارستمی به عکاسی بود. او در این باره نیز توضیح داده بود «در طول سفرهایی که به شهرهای ایران داشت، هدفش نشان دادن زیبایی‌های طبیعت ایران بود. عنصری که در عکس‌های کیارستمی زبانزد است، برف است که یکی از مهمترین مناظر طبیعی است که او همیشه در عکس‌هایش دارد.»
از دیگر ویژگی‌های عکس‌های کیارستمی، استفاده از قاب و چهارچوب‌های دقیق است. گویی او به دنبال خلق تصاویری بود که هر کدام به تنهایی یک داستان را روایت کرده است. این شیوه از قاب‌بندی به آثار او حس آرامش داده و تماشا کننده را به تأمل وا داشته است.
فرودون عکاسی را راهِ آزادی کیارستمی عنوان کرده و گفته بود «عکاسی بیشتر برای او حکم یک آزادی را داشت، آزادی که نمی‌توانست از طریق سینما به دست بیاورد چون سینما مدام او را محدود می‌کرد. او ساعت‌ها در تمام کشورش رانندگی می‌کرد و هر جا تصویری برایش جالب بود، توقف می‌کرد و آن را به ثبت می‌رساند. او به عکاسی خود از جنبه هنری نگاه نمی‌کرد.»

تا کنون در نمایشگاه‌های متعددی از آثار عکاسی او در سراسر جهان برگزار شده، این عکس‌ها نه تنها به دلیل کیفیت فنی و زیبایی‌شناسی که به دلیل نام و شهرت کیارستمی به عنوان یکی از هنرمندانِ شناخته شده معاصر، مورد توجه قرار گرفته است.
نگاه منحصر به فرد کیارستمی به طبیعت و زندگی روزمره کیارستمی در عکاسی، همانند فیلمسازی، به دنبال زیبایی در لحظات و صحنه‌های روزمره بود. او با استفاده از عناصر طبیعی و محیطی ساده، تصاویری خلق می‌کرد که در عین سادگی، عمق و معنای بسیاری داشتند. این دیدگاه به او امکان داد تا از زاویه‌ای متفاوت به جهان نگاه کند و زیبایی‌های پنهان را به تصویر بکشد.