نقش داستان در توجه به حیوانات از نگاه یک نویسنده

مژگان کلهر با اشاره به نقش داستان در توجه به حیوانات می‌گوید: با توجه به این‌که بسیاری از حیوانات ما در معرض انقراض هستند، استفاده از این شخصیت‌ها هدف‌دار نیست و بچه‌ها اطلاع زیادی درباره آن‌ها ندارند.
این نویسنده و مترجم ادبیات کودک و نوجوان در گفت‌وگو با ایسنا درباره جایگاه شخصیت‌های حیوانی در ادبیات داستانی کودک و نوجوان و این‌که به نظر می‌رسد در گذشته بیشتر از آن‌ها استفاده می‌شده است، اظهار کرد: شاید در گذشته بیشتر شخصیت‌ها تمثیلی از حیوانات بودند، از مشهورترین آن‌ها می‌توان به قصه‌های «کلیله و دمنه» اشاره کرد. البته قبلا زندگی روزمره را خیلی کم در قصه‌ها می‌دیدیم و نویسنده‌ها پیام داستانی را از زبان حیوانات به خواننده می‌رساندند، اما امروز زندگی روزمره بیشتر در قصه‌ها به تصویر کشیده می‌شود و بچه‌ها می‌توانند هم‌سن و سال‌های خود را در داستان‌ها ببینند و همذات‌پنداری کنند؛ در حالی که در گذشته زندگی عادی و روزانه کمتر در داستان‌ها به تصویر کشیده می‌شد به تبع کمتر از شخصیت‌های واقعی و انسانی حرفی زده می‌شد.
او درباره این‌که چرا برخی نویسنده‌ها ترجیح می‌دهند داستان خود را از زبان حیوانات روایت کنند، نیز گفت: این ترجیح دادن نیست بلکه یک انتخاب است. من به عنوان یک نویسنده گاهی حس می‌کنم اگر پیامم از زبان یک میمون یا خرس یا خرگوش گفته شود، بهتر باشد تا این‌که از زبان یک دختر یا پسر. گاهی حتی ماجرایی که به ذهنم می‌رسد باعث می‌شود تا شخصیتم را یک حیوان انتخاب کنم؛ یک حیوان می‌تواند در دریا باشد یا روی درخت و این مکان‌ها بیشتر به ماجرای داستان من شاخ و برگ می‌دهند، اما گاهی هم به خاطر طرح داستانم، باید شخصیتم یک بچه واقعی باشد. پس برای من نویسنده مهم این است که وقتی داستانم را می‌نویسم، بدانم ماجرای داستانم با شخصیت انسانی جور درمی‌آید یا با شخصیت حیوانی، وگرنه هیچ ترجیحی وجود ندارد.
کلهر درباره این‌که آیا پرداختن به شخصیت‌های حیوانی می‌تواند منجر به توجه و حفظ گونه‌های جانوری شود، بیان کرد: به‌نظرم شخصیت‌های حیوانی در کتاب‌های کودک و خردسال زیاد هستند و فکر نمی‌کنم کم شده باشند، اما با توجه به این‌که بسیاری از حیوانات ما در معرض انقراض هستند، استفاده از این شخصیت‌ها هدف‌دار نیست و بچه‌ها اطلاع زیادی درباره آن‌ها ندارند و باید در این زمینه فرهنگ‌سازی شود و این فرهنگ‌سازی می‌تواند هم از مدارس شروع شود و هم از راه کتاب و فیلم و کارتون و… . اما متاسفانه ما از هیچ کدام از این امکانات استفاده نمی‌کنیم.
او افزود: لازم هم نیست حتما در داستان یا فیلم یا… اطلاعات علمی به بچه داده شود، همین که شخصیت اصلی یک ببر ایرانی باشد، یا یک سنجاب در جنگل‌های بلوط یا شاهینی که بر فراز کوهی زندگی می‌کند و هر بار ماجرایی برایش اتفاق می‌افتد، می‌تواند توجه بچه‌ها را جلب کند. اتفاقا این سوال شما می‌تواند باعث شود که نویسندگان ادبیات کودک با استفاده از شخصیت‌های حیوانی، بچه‌ها را نسبت به محیط اطراف و محیط زیست‌شان آگاه‌تر کنند.