موج حذف اعضای انگلیسی فهرست میراث جهانی؛ یونسکو شمشیر را از رو بست!

به گزارش ایرنا، فهرست میراث جهانی یونسکو شامل مجموعه‌ای از آثار طبیعی یا فرهنگی در جهان است که برپایه کنوانسیون میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند؛ تاج محل هند، کاخ ورسای فرانسه، دیوار چین و آکروپولیس یونان از جمله بناهایی هستند که در این فهرست خودنمایی می‌کنند. در ایران نیز ده‌ها اثر طبیعی و فرهنگی به فهرست میراث جهانی راه یافته‌اند که از آن جمله می‌توان به بیستون، پاسارگاد، گنبد سلطانیه، مسجد جامع اصفهان، مجموعه تاریخی بازار تبریز و دشت لوت اشاره کرد.

عضویت در فهرست میراث جهانی یونسکو مزایای فراوانی برای یک کشور دارد و علاوه بر بهره‌مندی از بودجه حفاظتی سازمان ملل، به جذب گردشگر هم کمک می‌کند. اما انگلیس جایگاه میراث تاریخی خود در این فهرست را قربانی تلاش‌های غیراصولی برای نوسازی افراطی بافت این کشور کرده است و حالا دارد عواقبش را می‌بیند.

میراث جهانی انگلیس، قربانی نوسازی بافت‌ها

یونسکو چهارشنبه گذشته (۳۰ تیر) پس از رأی‌گیری اعضای کمیته میراث جهانی خود در چین، بندر لیورپول انگلیس را از فهرست میراث جهانی خود حذف کرد. دلیل این حذف، احداث ساختمان‌های جدید عنوان شده است که ویژگی ویکتوریایی شهر را از بین برده و خسارتی غیرقابل برگشت به جا گذاشته‌اند.

لیورپول که یکی از مهمترین بندرهای جهان در قرن‌های هجدهم و نوزدهم بود، در سال ۲۰۰۴ میلادی به دلیل معماری زیبا و ویکتوریایی خود به فهرست میراث جهانی یونسکو افزوده شد. اما حالا به گفته آژانس علمی، آموزشی و فرهنگی سازمان ملل، به دلیل ساخت ساختمان‌های جدید از جمله استادیوم ۵۰۰ میلیون پوندی باشگاه فوتبال اورتون، این بندر ارزش جهانی خود را از دست داده است و دیگر شایستگی حضور در این فهرست را ندارد. اما ماجرا برای انگلیس به همینجا ختم نشد.

اول لیورپول، حالا استون هنج

از آنجایی که در ۵۰ سال گذشته لیورپول سومین عضو فهرست میراث جهانی است که جایگاه خود در این فهرست را از دست می‌دهد، این روزها ۳۱ میراث جهانی دیگر انگلیس زیر ذره بین یونسکو قرار گرفته‌اند؛ کمیته میراث جهانی یونسکو اخیرا به مقامات انگلیس هشدار داده است در صورتی که عملیات جنجالی ساخت تونل در محوطه تاریخی استون هنج کلید بخورد، این محوطه نیز به سرنوشت مشابهی چون لیورپول دچار خواهد شد. در صورتی که این تونل ساخته شود، سازه‌های سنگی استون‌هنج در فهرست میراث در معرض خطر قرار می‌گیرند و این مقدمه‌ای خواهد بود بر حذف نام این بنا از فهرست میراث جهانی یونسکو.

استون‌هنج (Stonehenge) یک سازه سنگی معروف است که از سال ۳۱۰۰ پیش از میلاد طی سه مرحله به دست مردمان باستان در اروپا ساخته شد. این سازه تاریخی که در جنوب انگلیس واقع شده و سالانه یک میلیون گردشگر از آن بازدید می‌کنند، شامل سنگ‌های غول‌پیکری است که به شکل چند دایره تودرتو در الگوی یک نعل اسب کنار هم چیده شده‌اند.

در مورد کارکرد این سازه بازمانده از دوران نوسنگی و عصر برنز، اجماعی در بین جامعه محققان وجود ندارد؛ استون‌هنج از دید گروهی از پژوهشگران محلی برای عبادت و برگزاری آیین و تشریفات مذهبی بود و از دید سایرین یک رصدخانه و تقویم پیچیده. با گذشت هزاران سال از عمر این سازه، هنوز نظریات جدیدی درباره کارکرد و نحوه ساخت آن ارائه می‌شود.

گرانت شپس (Grant Shapps) وزیر ترابری انگلیس سال گذشته میلادی مجوز عملیاتی شدن یک پروژه یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون پوندی برای ساخت یک آزادراه دوبانده ۱۲.۸ کیلومتری در ناحیه ویلتشایر را صادر کرد. ویلتشایر محل قرارگیری سازه‌های سنگی معروف استون‌هنج است که قدمت آنها به ۳۱۰۰ سال پیش از میلاد بر می‌گردد. ساخت این مسیر زیرزمینی مستلزم حفر تونلی است که از زیر این محوطه تاریخی می‌گذرد. هدف از ساخت جاده جدید تعریض گلوگاه‌های ترافیکی در مسیر اصلی به سمت جنوب غرب انگلیس عنوان شده است.

موسسه نشنال تراست که مسئول حفظ منابع طبیعی در انگلستان، ولز و ایرلند شمالی است، در توجیه تصمیم دولت می‌گوید ساخت جاده زیرزمینی به نفع محوطه باستانی چهار هزار ساله استون‌هنج خواهد بود. اما باستان‌شناسان و دیگر معترضان به این طرح چنین نظری ندارند و می‌گویند این کار نقض کنوانسیون میراث جهانی سازمان یونسکو است. حتی مسئولان وزارت ترابری انگلیس نیز به آسیب وارده به این محوطه اذعان کرده اما می‌گویند منفعت عمومی این طرح به آسیب آن می‌چربد.

حذف استون هنج از فهرست میراث جهانی یونسکو انگلیس را به اولین کشوری تبدیل می‌کند که تاکنون بیش از یک میراث تاریخی خود را در این فهرست از دست داده است و ضربه سختی به جایگاه فرهنگی این کشور در سطح جهان وارد خواهد کرد.