۳۳ سالی می‌شود که دفتر موسیقی وزارت ارشاد متصدی امور موسیقی شده است. سیاستگذاری کلان موسیقی در این سال‌ها برعهده‌ی هشت مردی بوده که همراه روزهای تلخ و شیرین موسیقی کشور بوده‌اند. مردانی که بعضی از آن‌ها اقدامات راهبردی و خدمات مهمی به موسیقی این کشور کرده و برخی با وجود اینکه افرادی خوش‌نام و با اخلاق بوده‌اند، اما در نشستن بر کرسی مدیریت، بخت با آن‌ها یاری نکرده است.
به گزارش ایسنا، آخر هفته‌ای که گذشت، مدیرکل دفتر موسیقی پس از سال‌ها تغییر کرد و محمد الهیاری فومنی پس از یک دوه مدیریت طولانی صندلی خود را به امیرحسین سمیعی سپرد تا مدیریت موسیق در ایران وارد فضای تازه ای شود. به همین بهانه مروری خواهیم داشت بر مردانی که تابحال روی صندلی داغ مدیریت موسیقی کشور نشسته‌اند:
زنده‌یاد علی مرادخانی و یک دوره طلایی
در سال ۱۳۶۹ وقتی هنوز بهای چندانی به موسیقی داده نمی‌شد و بودجه‌ی چندانی هم برای این هنر مهجور در نظر گرفته نمی‌شد، جوانی ۳۲ ساله بر صندلی مدیریت مرکز موسیقی تکیه زد. او علی مرادخانی بود که بسیاری از هنرمندان، از دوره‌ی مدیریت او به‌عنوان دوره‌ی طلایی مرکز موسیقی یاد می‌کنند.
موسیقی در زمان مرادخانی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت. قبل از آن، بودجه‌ای که برای موسیقی در نظر گرفته می‌شد، بسیار محدود بود اما در دوره مدیریت مرادخانی، بودجه‌ی موسیقی کشور رشد قابل توجهی داشت. در اواخر دهه‌ی ۷۰ او فهرستی را شامل حدود ۷۰ هنرمند منتشر کرد. این فهرست شامل نام هنرمندان بنامی بود که برای انتشار آثار خود و اجرای صحنه‌ای به دریافت مجوز از دفتر موسیقی نیاز نداشتند.
توسعه جشنواره‌ی موسیقی فجر و توجه به بعد بین‌المللی آن، اجرای جشنواره موسیقی نواحی ایران، طراحی و اجرای اولین جشنواره‌ی موسیقی پاپ، اجرای جشنواره‌ی موسیقی بانوان (گل یاس)، همکاری با فرهاد فخرالدینی برای بنیان‌گذاری ارکستر ملی ایران و ایجاد خانه‌ی موسیقی، از مهم‌ترین اقدامات علی مرادخانی در دوران مدیریتش بود.
مرادخانی سال ۱۳۸۳ دفتر موسیقی را ترک کرد و پس از آن، مرکز موسیقی به دفتر موسیقی تغییر نام یافت. با این حال فعالیت‌های موسیقایی او به اینجا ختم نشد و مرادخانی در سال ۱۳۸۷ موزه موسیقی را تأسیس کرد. زنده‌یاد مرادخانی در سال ۱۴۰۰ به دلیل ابتلا به ویروس کرونا از دنیا رفت.
محمدحسین همافر؛ مدیری با طبع شاعری
در اواسط سال ۱۳۸۳ وقتی محمدحسین ایمانی خوشخو به‌عنوان معاون امور هنری وزارت ارشاد منصوب شد، محمدحسین همافر برای مدیرکلی دفتر موسیقی حکم گرفت. همافر، مدیرکلی شاعر بود و با طبع لطیف خود بر موسیقی کشور اعمال مدیریت کرد. او پیش از دریافت این سمت نیز مدیرکل ارشاد اسلامی استان فارس بود و خیلی با دنیای هنر بیگانه نبود.
دوران مدیریت همافر چندان دوام نداشت؛ او در سال ۱۳۸۵ به‌دلیل عارضه‌ی قلبی در بیمارستان بستری شد و در همان بیمارستان، استعفایش را به ایمانی خوشخو تقدیم کرد.
محمدحسین احمدی و توجه ویژه به موسیقی پاپ
پس از استعفای همافر، ایمانی خوشخو حکم مدیریت دفتر موسیقی را در سال ۱۳۸۵ به محمدحسین احمدی سپرد. او مدیر سابق مرکز آموزش گسترش فعالیت‌های هنری بود و در مراسم معارفه‌اش اظهار کرد که می‌خواهد با تجربه ۲۵ ساله‌اش، دفتر موسیقی را هدایت کند.
اگر این روزها درباره‌ی محمدحسین احمدی پرس‌وجو کنید، می‌گویند که او مردی با ایمان و بسیار معتقد بوده است. احمدی در دوران مدیریت دو ساله خود، بخش پاپ را به جشنواره‌ی موسیقی فجر اضافه کرد و محمدرضا لطفی پس از سال‌ها در زمان مدیریت او دوباره روی صحنه رفت.
محمدعلی خبری و یک دوره مدیریتی خیلی کوتاه
احمدی نیز در سال ۱۳۸۷ دفتر موسیقی را ترک کرد و در همین سال، محمدعلی خبری حکم مدیریت خود را از ایمانی خوشخو – معاون وقت امور هنری وزارت ارشاد – گرفت. دوران مدیریت «خبری» دیری نپایید و او فقط تا سال ۱۳۸۸ این سمت را عهده‌دار بود. مهم‌ترین اتفاقی که در زمان مدیریت «خبری» رخ داد، تعطیلی ارکستر موسیقی ملی ایران به رهبری فرهاد فخرالدینی بود.
همچنین او یک سال، دبیری جشنواره‌ی موسیقی فجر را برعهده داشت و پس از آن به‌شدت از سوی صاحب‌نظران، رسانه‌ها و اهالی موسیقی مورد انتقاد قرار گرفت.
علی ترابی، مرد بی‌حاشیه موسیقی ایران
سال ۱۳۸۹ بود که علی ترابی حکم سرپرستی دفتر موسیقی را دریافت کرد. او بیش از ۱۵ ماه این دفتر را مدیریت کرد و مثل دوران تصدی‌اش در انجمن موسیقی، روزهای بی‌حاشیه‌ای را در دفتر موسیقی گذراند. او که همیشه معتقد بود، صندلی مدیریت دفتر موسیقی «صندلی داغ» است، کمترین لغو کنسرت و کمترین حاشیه‌ها را در دوران سرپرستی‌اش داشت.
به علاوه، گفته می‌شد که علی ترابی تعامل خوبی با هنرمندان حوزه‌ی موسیقی داشته است.
سیدمحمد میرزمانی و تلخی تعطیلی ارکسترهای دولتی
اما در سال ۱۳۹۰ اتفاق متفاوتی رخ داد و برای اولین‌بار یک آهنگساز و شخصی از جنس هنرمندان، سکان هدایت دفتر موسیقی را در دست گرفت. او سیدمحمد میرزمانی بود. مهم‌ترین اتفاقی که در زمان مدیریت میرزمانی رخ داد، تعطیلی ارکستر سمفونیک تهران و ارکستر موسیقی ملی ایران بود که این تعطیلی پس از او نیز ادامه داشت و سه سال به طول انجامید؛ البته میرزمانی نقش زیادی در تعطیلی ارکسترها نداشت.
او در سال ۱۳۹۱ به دلیل بیماری، با دفتر موسیقی خداحافظی کرد و خودش پس از ترک دفتر اذعان کرد که به‌جز صدور پیام تسلیت کاری برای موسیقی نکرده است. با این حال میرزمانی همیشه فردی خوش‌نام در میان اهالی موسیقی بود.
علیرضا پاشایی و یک امانتداری مختصر
در سال ۱۳۹۱ دفتر موسیقی بار دیگر توسط سرپرست اداره شد. علیرضا پاشایی به دفتر موسیقی آمد تا امانتی را از سیدمحمد میرزمانی تحویل بگیرد و به پیروز ارجمند تحویل دهد.
پاشایی در مدت سرپرستی‌اش در سکوت کامل خبری فعالیت کرد. او حتی نشست خبری برگزار نکرد. روند صدور مجوزها در زمان پاشایی نسبتا به سرعت انجام می‌شد و سر و صدایی هم از جایی بلند نمی‌شد. با این حال او نتوانست در راستای احیای ارکسترهای تعطیل‌شده اقدامی انجام دهد.
پیروز ارجمند؛ مدیر پرهیاهوی کرمانی
اما در سال ۱۳۹۲ مردی از دیار کرمان حکم مدیرکلی دفتر موسیقی را گرفت. پیروز ارجمند در یک روز زمستانی جانشین علیرضا پاشایی شد. مهم‌ترین اقدام او از زمان انتصابش به مدیریت دفتر موسیقی تا امروز، احیای ارکستر سمفونیک تهران و دعوت از علی رهبری برای هدایت این ارکستر است. کیتارو (هنرمند شهیر ژاپنی) نیز در زمان مدیریت او به ایران آمد و چند شب کنسرت برگزار کرد. با این حال، او در این دوران از حاشیه‌ها در امان نبود و حتی گاهی خودش حاشیه‌ساز شد.
او میانه تیرماه ۱۳۹۴ استعفا کرد و خیلی فوری استعفایش قبول شد. ارجمند بعدها در گفت‌وگویی اظهار کرد که خیلی تلاش کرده بود که دست دلال‌ها را کوتاه کند اما اختیار زیادی در دفتر موسیقی نداشت و دخالت‌ها در کارش فراوان بود.
ارجمند همچنین با اشاره به استعفایش از وزیر ارشاد وقت (علی جنتی) گله کرده و گفت بود که حتی بعد از استعفا از من نپرسید مشکلت چیست و در کمترین زمان ممکن استعفایم پذیرفته شد.
فرزاد طالبی؛ مرد خوش تعامل موسیقی
فرزاد طالبی چند ماه پس از اینکه به عنوان معاون در کنار ارجمند قرار گرفته بود (طبق گفته ارجمند او در انتخاب طالبی به عنوان معاونش، هیچ نقشی نداشته است)، برای کمتر از یک سال به عنوان سرپرست این دفتر منصوب شد و سر انجام در تیرماه ۱۳۹۵ حکم رسمی خود را برای تصدی مدیرکلی این بخش از وزیر ارشاد دریافت کرد.
طالبی در دوران فعالیتش فردی آرام و بی‌حاشیه بود که با رسانه‌ها تعامل خوبی داشت، اگرچه موسیقی در آن دوران پرتلاطمی را سپری می‌کرد. از لغو کنسرت‌ها گرفته تا ادامه‌دار شدن منع نوازندگی زنان در شهرستان‌ها تا جشنواره موسیقی فجری که خیلی حاشیه‌ساز شد.
مطالبه منتقدان و هنرمندان برای تدوین آیین‌نامه‌ای برای جشنواره موسیقی فجر یکی از موارد بحث‌برانگیز دوران مدیریت طالبی بود. این موضوع از زمستان ۱۳۹۵ شروع شد و در دی‌ماه ۱۳۹۶ به به فراخوان دفتر موسیقی وزارت ارشاد منجر شد که از فعالان حوزه موسیقی خواسته بود نظرهای پیشنهادی و کارشناسی خود را در این زمینه ارسال کنند؛ اما در نهایت تصویب و ابلاغ شیوه‌نامه جشنواره موسیقی فجر به دوران مدیریت طالبی وصال نداد.
بازگشت دوباره علی ترابی
با روی کار آمدن سید محمد مجتبی حسینی به عنوان معاون امور هنری وزارت ارشاد و گمانه‌زنی‌های بسیار درباره تغییر و انتخاب مدیرکل دفتر موسیقی و گذشت چند هفته با انتشار اخبار غیررسمی درباره انتخاب علی ترابی، در نهایت طالبی ۲۷ اسفند ۱۳۹۶ کلید دفتر موسیقی را به ترابی تحویل داد و با برگزاری مراسم تودیع و معارفه‌ای (که گفته شد طالبی به دلیل سفر در آن حضور نداشته است) علی ترابی رسماً مدیرکل دفتر موسیقی شد.
در مدتی که ترابی در دفتر موسیقی حضور داشت، آیین‌نامه جشنواره موسیقی فجر منتشر و این جشنواره با آیین‌نامه برگزار شد، روند صدور مجوزهای موسیقی رو به تسهیل رفت و شورای موسیقی سنتی و کلاسیک منحل شد؛ همچنین ساز و کار جدیدی برای شورای شعر و ترانه این دفتر در نظر گرفته شد. دو ارکستر دولتی هم در این دوره به شکل مستمر فعالیت می‌کردند، هرچند همچنان انتقادهایی به سمت آن‌ها روانه بود و فریدون شهبازیان از ارکستر ملی رفت.
محمد الهیاری؛ مدیر آرام و با سیاست
دوره مدیریت ترابی تنها یک سال و دو ماه دوام داشت و او خیلی زود استعفا کرد. چند ساعت از استعفای ترابی نگذشته بود که حکم محمد الهیاری فومنی برای این دفتر ابلاغ و او خیلی فوری مدیرکل دفتر موسیقی وزارت ارشاد شد.
الهیاری که از سال ۱۳۹۸ بر مسند مدیرکلی دفتر موسیقی تکیه زده بود، تا همین چند روز پیش آرام و بی‌سر و صدا دفتر موسیقی را هدایت کرد و عملکرد نسبتا خوبی از خود به جای گذاشت. او توانست رضایت نسبی اهالی موسیقی را جلب و اوضاع دفتر را سر و سامان دهد.
او حالا مدیریت بنیاد رودکی را بر عهده گرفته است و شنیده‌ها حاکی از آن است که او بنا به خواست شخصی خود از دفتر موسیقی کنار رفته است.
امیرحسین سمیعی؛ خواننده‌ای که قرار است، مدیر شود
امیرحسین سمیعی بیش از آن که مدیر باشد، یک هنرمند است. او که دو روز است حکم مدیریتی خود را در یافت کرده، متولد سال ۱۳۶۲ و فارغ التحصیل هنرستان موسیقی است و کارشناسی خود را در رشته سینما از دانشگاه هنر معماری تهران دریافت کرده است.
سمیعی همچنین در دانشگاه کومیتاس ارمنستان در رشته آواز کلاسیک موسیقی را دنبال کرده است. خوانندگی در گروه کر ارکستر سمفونیک صداوسیما، خوانندگی در سمفونی‌های خلیج فارس و دلاوران و آهنگسازی برای موسیقی فیلم نیز در کارنامه هنری وی دیده می‌شود.
باید منتظر ماند و دید که سمیعی چه تدبیری برای مدیریت دفتر موسیقی می‌اندیشد؟
بدون دیدگاه