فیلم فرانسوی «یانیک»؛ اثری با طنز آبسورد، با چاشنی اجتماع و سیاست

محمد حقیقت
یکی از فیلم‌های جالب توجه این روز‌ها که روی پرده سینماهای پاریس رفته، «یانیک» ساخته کانتن دوپیو فیلمساز پرکار فرانسوی است. کانتن دوپیو اغلب با هزینه کم و در مدت زمان کوتاهی فیلم‌هایش را می‌سازد. او که چهل و نه سال دارد تاکنون ده فیلم بلند سینمایی ساخته که آخرینش، «دالی» (در مورد سالوادور دالی) است که در جشنواره ونیز آینده خواهد بود و قرار است در سال ۲۰۲۴ بنمایش عمومی درآید.
در فیلم «یانیک» ماجرای یک نگهبان پارکینگ روایت می‌شود که به دیدن یک تئاتر بازاری و سرگرم کننده به نام «کوکو» رفته اما در وسط نمایش از مسخره بودن آن نمایش حوصله‌اش سر می‌رود. او نمایش را قطع کرده و شروع به انتقاد کردن از نمایشنامه می‌کند، «کوکو» می‌گوید: “واقعا داریم شب احمقانه‌ای را با دیدن این نمایش سپری می‌کنیم؛ هم نمایشنامه چرت است و هم بازیگران بد بازی می‌کنند…”
او در واقع تئاتر را به هم می‌ریزد. شخصیت یانیک، کمی به افراد عقب افتاده شباهت دارد اما رفته رفته به نظر باهوش جلوه می‌کند. بازیگر اصلی نمایش روی صحنه، اعتراض یانیک را مسخره می‌کند و سر‌انجام باعث اخراج او از سالن نمایش می‌شود، اما طولی نمی‌کشد که وی با یک هفت‌تیر باز می‌گردد و اوضاع را آن طور که دوست دارد در دست می‌گیرد.
یانیک به انتقادات خود از نمایش ادامه می‌دهد و با سلاحی در دست، تماشاگر و بازیگران تئاتر را به گروگان می‌گیرد تا به حرف ‌هایش گوش کنند. از این لحظه به بعد فرم نمایش عوض می‌شود. اگر چه در ابتدا تماشاگران و بازیگران همگی ترسیده‌اند، اما رفته رفته شخصیت یانیک برایشان جالب می‌شود.
طنز آبسورد و دیالوگ‌های زیرکانه، با بک‌گراند‌های سیاسی/ اجتماعی فیلم، این اثر را نسبت به دیگر آثار فرانسوی اخیر متفاوت کرده است. با اینکه این فیلم کمدی ۶۷ دقیقه‌ای که از تناقضات جاری به خوبی بهره‌برداری می‌کند، هنرپیشه نقش اولش شناخته شده نیست اما هم مورد توجه منتقدان و هم تماشاگران قرار گرفته است.
بازیگر نقش اول «یانیک» نقش یک تیپ کوچه بازاری دارد و خودپسندانه هم حرف می‌زند. به نظر می‌آید کارگردان از جایی به بعد خود را در اختیار بازیگر و همچنین تماشاگران در سالن تئاتر می‌گذارد تا داستان را پیش ببرند.
کانتن دوپیو در گفت‌وگویی با نشریه روزانه فرانسوی ادعا می‌کند که همه دیالوگ‌ها را خودش نوشته‌ و همه چیز در کنترل او بوده است. نتیجه در هر حال رضایت بخش و متفاوت از کار در آمده است.
این فیلم توانسته در مدت زمان کوتاهی ۳۰۰هزار تماشاگر را به سینماها بکشاند.