ساختارشکنی «سلام آقا» با چاوشی و صادقی

تولیدات این حوزه اگر چه همواره در معرض اتهام‌های فراوان از جمله «سفارشی بودن» قرار داشته‌اند اما به دلیل حس و حال موجود در آن‌ها که برگرفته از باورها و اعتقادات نهفته در ضمیر بسیاری از مخاطبان بالقوه است، در اغلب موارد فعالیت در این حوزه را با استقبال هنرمندان مواجه کرده است.

همزمان با ایام سوگواری سیدالشهدا (ع) بر آن شدیم تا نگاهی اجمالی به تولیدات موسیقایی مختلف مرتبط با قیام عاشورا در کشورمان در قالب‌های گوناگونی چون آلبوم، موسیقی متن فیلم و سریال، اجرای زنده و مواردی از این دست داشته باشیم. در این چارچوب آنچه مورد توجه قرار گرفته و می‌گیرد، صرفاً مرور و یادآوری آثار برجسته حوزه موسیقی «عاشورایی» است که در سال‌های دور و یا نزدیک تولید و در بازار موسیقی عرضه شده‌اند. آثاری که طبیعتاً برخی از آن‌ها از درجه کیفی ممتاز برخوردار بوده‌اند و شاید برخی دیگر با انتقاداتی هم در موعد انتشار به لحاظ موسیقایی و محتوایی مواجه بوده‌اند اما همه در یک وجه اشتراک دارند و آن ماندگاری در حافظه جمعی دل‌بستگان اباعبدالله (ع) است.

در پانزدهمین قسمت از سلسله گزارش «روایت مهر از نواهای عاشورایی» که همچون دوره‌های گذشته طی ایام محرم و صفر پیش روی مخاطبان قرار می‌گیرد به سراغ آلبوم «سلام آقا» رفتیم که در دی ماه سال ۱۳۸۸ به تهیه کنندگی رامین بصیرت نیا و خوانندگی هنرمندانی چون محسن چاوشی، رضا صادقی، محمد علیزاده و مهدی یغمایی پیش روی مخاطبان قرار گرفت. آلبومی که به واسطه ظهور و بروز خوانندگان پرطرفدار آن سال‌های موسیقی پاپ توانست در قالبی تقریباً ساختار شکنانه مورد توجه طیف زیادی از مخاطبانی قرار گیرد که دوست داشتند شنونده موسیقی متفاوت‌تری از نواهای عاشورایی باشند.

موسیقی متفاوتی که اگرچه در همین قالب ساختار شکنانه با واکنش‌های متعددی هم از سوی مخاطبان و منتقدان مواجه شد اما هرچه بود، شرایطی را در جریان عرضه محصولات موسیقایی در این قالب پدید آورد که می‌توانست در جذب نسل جوان شنیدن نواهای مرتبط با آئین‌های سوگواری با حضرت سیدالشهدا در قالب عرضه خود نقش ایفا کند.

«خدای احساس» با شعر و صدای محمد علیزاده – آهنگسازی و تنظیم میلاد ترابی، «مرثیه» بر اساس بحر طویل قدیمی با نوای رضا صادقی در قالب مجلس سینه زنی، «ظهر عطش» با شعر مرحوم آغاسی و آهنگسازی و تنظیم و صدای محسن چاوشی، «گل پرپر» با شعر سید احمد موسوی – آهنگ و صدای مهدی یغمایی و تنظیم میلاد ترابی، «حلالم کن» با شعر فرزاد حسنی – آهنگسازی و خوانندگی محمد علیزاده – تنظیم میلاد ترابی، «امیر کائنات» با شعر، صدا، آهنگسازی و تنظیم رضا صادقی، «یا حسین» با شعر (بهزاد) بمانی و آهنگسازی، تنظیم و خوانندگی مهدی یراحی «ماه قبیله» با شعر بهزاد بمانی- آهنگسازی و تنظیم مهدی یراحی و خوانندگی مهدی یغمایی، «غدیر خون» با شعر امیر ارجینی و آهنگسازی و تنظیم و صدای محسن چاوشی، «شام غریبان» با شعر خائف – آهنگسازی، تنظیم و خوانندگی مهدی یغمایی قطعاتی بودند که در این آلبوم گنجانده شده بودند.

برای شنیدن قطعه «خدای احساس» به خوانندگی محمد علیزاده اینجا را کلیک کنید.

دست‌اندرکاران آلبوم هم در توضیح اثر نوشته بودند: «تلاش کوچکی پا گرفت برای رسیدن به هدفی ناممکن، ابراز ارادت کامل به حماسه و حماسه ساز عاشورا نه به لفظ آید و نه به قلم و نه به نوا و آوای موسیقی. برای مزه مزه کردن عشق با جماعتی شیفته مکتب عشق حسین (ع) هم داستان شدیم و تلاش کردیم و تلاش کردیم … امروز به آقا، سلام می‌دهیم و ماحصل کوششمان را پیشکش می‌کنیم به جماعتی که در ایام محرم جامه سیاه به تن می‌کنند و از اعماق وجود غمگین می‌شوند. یا حسین (ع)…

رامین بصیرت نیا تهیه کننده آلبوم «سلام آقا» چندی پیش بود که در یک گفتگوی مشروح درباره جزئیات این اثر موسیقایی توضیح داده بود: به اتفاق فرزاد حسنی، محمد علیزاده و میلاد ترابی در یک جمع دوستانه حضور داشتیم. محمد علیزاده ترانه «خدای احساس» را با آهنگی که خودش ساخته بود، برایمان خواند. همان روز این فکر به سرمان زد که آلبومی را برای محرم امسال آماده کنیم و ۲۴ ساعت بعد تصمیم‌مان قطعی شد. به عبارتی هم «خدای احساس» شنیدنی بود و هم حرف‌های دوستانم دلگرمی می‌داد تا برای تولید آلبوم مصمم بشویم. البته من دوست داشتم چهار خواننده در این آلبوم حضور داشته باشند. اسمی که مدنظر داشتیم هم «محرم» بود. علاقه داشتیم تا برای هر کدام از حروف کلمه «محرم» یک خواننده جذب کنیم که اسمش با همان حرف آغاز شود. «میم» اول، محمد علیزاده بود، «ح» حسین زمان بود، «ر» رضا صادقی بود و «میم» دوم هم محسن چاوشی. هر کدام از آنها قرار بود دو قطعه را بخوانند. ضمن آنکه مهدی یغمایی هم قرار بود یک قطعه را بخواند و در حقیقت خواننده مهمان آلبوم باشد.

برای شنیدن قطعه «ظهر عطش» به خوانندگی محسن چاوشی اینجا را کلیک کنید.

این تهیه کننده ادامه داد: متأسفانه آقای زمان در جزیره کیش اقامت دارند و گرفتاری‌هایشان در این جزیره هم زیاد بود. ایشان به این پروژه لطف زیادی داشتند اما متأسفانه برای اجرای قطعات توسط ایشان با کمبود زمان روبرو شدیم و یکی از قطعات مورد نظر، آماده نشد و چون اصلاً فرصتی وجود نداشت هیچ چاره‌ای جز قطع همکاری وجود نداشت. ما زمان بسیار کمی در اختیار داشتیم و این آلبوم ظرف ۱۷ روز مجوز گرفت. بهرامین بصیرت نیا (تهیه کننده): به اتفاق فرزاد حسنی، محمد علیزاده و میلاد ترابی در یک جمع دوستانه حضور داشتیم. محمد علیزاده ترانه «خدای احساس» را با آهنگی که خودش ساخته بود، برایمان خواند. همان روز این فکر به سرمان زد که آلبومی را برای محرم امسال آماده کنیم و ۲۴ ساعت بعد تصمیم‌مان قطعی شد همین دلیل قطعه «با حسین» که قرار بود توسط آقای زمان اجرا شود را به یغمایی سپردیم. او قبلاً قطعه «ماه قبیله» را در زمانی که قرار بود خواننده مهمان باشد آماده کرده بود. در آخرین فرصتی که وجود داشت مهدی اجرای دو آهنگ جدید (گل پرپر و شام غریبان) را هم به ما پیشنهاد داد. این دو قطعه، کاملاً آماده بودند و فقط نیاز به تنظیم و بازخوانی داشتند. با میلاد ترابی برای تنظیم فوری «شام غریبان» و «گل پرپر» به توافق رسیدیم. مشکل اصلی برای او هم مسأله کمبود زمان بود اما خدا را شکر تنظیم‌ها را انجام داد و در آن روز و شب‌های سخت، همه ما را خوشحال کرد. با محسن چاوشی حرف زدیم. چند دقیقه فکر کرد و برای همکاری به ما جواب منفی داد. مسأله او هم کمبود زمان بود. هم نگران بود که نتواند آهنگ‌هایش را آماده کند و هم می‌ترسید که آلبوم برای ماه محرم منتشر نشود. اما اصرار کردیم و اطمینان دادیم با توجه به فضایی که مورد نظرمان است هم او و هم ما به هدفمان می‌رسیم! به چاوشی گفتم: تا زمانی که آلبوم مجوز نهایی را نگیرد، در موردش اطلاع‌رسانی نخواهیم کرد تا خدای ناکرده پیش هوادارانش بدقول نشود. وقتی اصرار ما را دید، چند دقیقه دیگر فکر کرد و جواب مثبت داد.

وی درباره حضور رضا صادقی هم که در این اثر در قالب ارائه یک نوحه از منطقه جنوب کشور پیش روی مخاطبان قرار گرفته بیان کرد: یک روز بعد از آنکه با چاوشی به توافق رسیدیم از رضا صادقی پاسخ مثبت گرفتیم. البته او هم مثل چاوشی نگران بود. می‌گفت: «می‌ترسم نتوانم حق مطلب را ادا کنم.» حتی خیلی راحت و بی‌رودربایستی به ما گفت: «اگر کارهایم آن جوری که دلم می‌خواهد نشوند، آنها را در اختیارتان نمی‌گذارم. اما من مطمئن بودم در این آلبوم همه چیز خوب پیش خواهد رفت. اطمینان داشتم همه آهنگ‌ها دلنشین خواهد بود. چاوشی و صادقی آهنگ‌هایشان را ظرف ۴۸ ساعت ساختند و کمتر از یک هفته بعد سی‌دی نهایی را تحویل دادند. این در حالی بود که هر دوی آنها هم به شدت درگیر بودند. محسن چاوشی باید برای یک مسأله خانوادگی به اهواز می‌رفت اما پروازش را عقب انداخت و آهنگ‌ها را آماده کرد. رضا صادقی هم در یکی از شهرستان‌ها کنسرت داشت و کامپیوترش را همراه خودش برد و در همان روزها دو قطعه خودش را آماده کرد.

برای شنیدن قطعه «مرثیه» به خوانندگی رضا صادقی اینجا را کلیک کنید.

این تهیه کننده درباره مدیریت آلبومی که چهار خواننده با سلایق متفاوت در آن حضور داشتند نیز توضیح داده بود: به نظر من این آلبوم در «دل» بچه‌ها مدیریت شد. اتفاقاً خیلی خوشحالم که سلیقه‌های مختلفی در این آلبوم وجود دارد. شعارم از همان ابتدای تولید این بود که هر مخاطبی، یک جور فضا را در موسیقی دوست دارد و با توجه به اینکه همه ایرانی‌ها به امام حسین (ع) ارادت دارند، بهتر است «سلام آقا» آلبومی باشد که همه سلیقه‌ها را پوشش بدهد. ما این آلبوم را برای مردم تولید کردیم، نه اهالی موسیقی! فکر می‌کنم در طول هر سال ده‌ها آلبوم که منتقدان و اهالی موسیقی بتوانند آنها را بررسی کنند، منتشر می‌شود! «سلام آقا» با آلبوم‌های رایج در موسیقی پاپ، قابل مقایسه نیست. چون تفکر آن، زمان و شرایط تولیدش کاملاً متفاوت است. […] همان‌طور که گفتم آلبوم با قطعه «خدای احساس» یا «سلام آقا» استارت خورد و در حقیقت فلسفه آلبوم هم سلام و احترام به امام حسین (ع) بود. اگر این آهنگ ساخته نمی‌شد، شاید اصلاً آلبومی هم به وجود نمی‌آمد.

به هر ترتیب آنچه از این آلبوم برای مخاطبان آن سال‌های موسیقی پاپ به ثبت رسید، تلاشی از سوی تعدادی از پرمخاطب ترین خوانندگان پاپ بود که سعی کردند در قالبی ساختار شکنانه که به طور حتم دربرگیرنده انتقاداتی هم بود فضای کمتر تجربه شده‌ای را پیش روی مخاطبانشان قرار دهند. فضایی که بعدها یکی از ارکان ایجاد جریانی شد که در حوزه تولید نواهای مرتبط با ایام سوگواری حضرت سیدالشهدا جزو اولین‌ها بود.

برای شنیدن قطعه «شام غریبان» به خوانندگی مهدی یغمایی اینجا را کلیک کنید.