حرف‌های شمقدری از شکل‌گیری تا انحلال شورای‌عالی سینما

جواد شمقدری معتقد است شورای‌عالی سینما با هدف ممانعت از فعالیت شاه نشینان سینمایی تشکیل شده بود که در دولت حسن روحانی منحل شد!
معاون اسبق سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در دولت محمود احمدی‌نژاد که در دوره او شورای عالی سینما و سازمان سینمایی شکل گرفت، در گفت‌وگو با مهر درباره طرح موضوع فعال شدن دوباره این شورا در دوران ریاست محمد خزاعی در سازمان سینمایی پس از ۸ سال تعطیلی این شورا گفت: اینکه چرا و چگونه شورای عالی سینما در دوره‌ای که به‌عنوان معاون سینمایی فعالیت می‌کردم شکل گرفت، دلایل پنهان و آشکار بسیاری دارد، اما مساله این است که هرچند تلاش و زحمات بسیاری صورت گرفت تا این شورا بتواند شکل گرفته و به وظایف خود عمل کند، اما با روی کار آمدن دولت آقای روحانی شورا منحل شد. فکر می‌کنم اگر اهالی سینما دغدغه و دل سوزی نسبت به حوزه سینما دارند، باید بررسی کنند که چرا در دولت آقای روحانی، رؤسای سینمایی و وزیر وقت تصمیم می‌گیرند که این شورا را منحل کنند. اگر به دنبال دلایل این امر بگردید متوجه بسیاری از فریبکاری‌ها در سینما می‌شوید.
وی با اشاره به اینکه چنین تجسمی در زمان تصمیم‌گیری برای انحلال شورای عالی سینما نشان می‌دهد که عده‌ای فریبکار و دروغگو هستند که به دنبال ارتقای سینما به مفهوم حرکت کلانی که در کشور باید رخ دهد، نبوده و تنها به دنبال منافع شخصی خود هستند، توضیح داد: این گروه که منافع شخصی خود را در سینما دیده‌اند به دنبال آن بودند که همه امتیازها، فرصت‌ها و رانت‌ها برای آنها باشد و دیگران نتوانند از این امکانات استفاده کنند. به گونه‌ای که امروز نزدیک به ۹۰ درصد کسانی که در سینما هستند شرایط مطلوبی ندارند اما در مقابل آن، برخی از افراد تبدیل به کارتل‌های بزرگی شده‌اند که ثروت‌های میلیاردی برای خود جمع کرده‌اند.
اولین رئیس سازمان سینمایی بیان کرد: همین شرایط نشان می‌دهد که سینما تبدیل به سکویی برای منافع این گروه شده است. در حالی که شورای عالی سینما در آن زمان به این دلیل شکل گرفت تا منابع و فرصت‌ها را به صورت عادلانه بین همه اهالی سینما تقسیم کند و بی شک مدیریت جدید سازمان سینمایی نیز با همین نگاه به دنبال شکل‌گیری دوباره شورای عالی سینما است.
شمقدری با اشاره به اینکه در سینمای ایران با افرادی سروکار داریم که شاهنشینان سینما هستند، گفت: در آن زمان برای اینکه از شر این شاهنشینان رها شویم (به این معنا که از شاهنشینی فاصله بگیرند نه اینکه از سینما خارج شوند) و برای ایجاد عدالت در ایجاد فرصت‌ها در سینما، نیازمند تشکیل شورای عالی سینما بودیم. زمانی که این پیشنهاد را ارائه کردم، طرح مورد استقبال قرار گرفت و در نهایت شورای عالی سینما شکل گرفت.
وی ادامه داد: در مجموع قوانین و آئین نامه‌هایی که در حوزه سینما وجود دارد، شاید بیش از ۷۰ درصد آن، مصوبات هیأت دولت است که این مصوبات در جریان برگزاری جلسات هیأت دولت با حضور رئیس‌جمهور تصویب می‌شود. در دوره‌هایی، این آئین نامه‌ها و قوانینی که دستمایه کار کارگزاران حوزه سینما است، نیاز به بازبینی، بازنگری و اصلاح دارد. حتی گاهی نیاز به حذف برخی از آئین نامه‌ها بوده تا به جای آن قوانین جدیدی را جایگزین کنند.
معاون سینمایی دولت احمدی‌نژاد تاکید کرد: البته این را هم نباید فراموش کرد که قانون زمانی قانون است که در مجلس شورای اسلامی و یا شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب شود. ما در آن زمان به دنبال آن بودیم که این مصوبات در شورای عالی سینما که یک شورای جمع و جورتر است دنبال شود تا دیگر در صف لایحه و مصوبات هیأت دولت قرار نگیریم، چرا که در چنین صفی سینما همیشه در آخر قرار می‌گرفت و هیچ وقت نیز به نتیجه نمی‌رسیدیم. به همین دلیل شورای عالی سینما سبب می‌شود که خارج از این صف، مسائل سینما مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

در آن زمان حتی به دنبال این بودیم که شورای عالی سینما حکم شورای عالی انقلاب فرهنگی را پیدا کند و یا مصوبات مورد تأیید در شورای عالی سینما به شورای عالی انقلاب فرهنگی رفته تا حکم قانون را نیز پیدا کرده و تنها مصوبه هیأت دولت تلقی نشود. در واقع این شورا را می‌توان یک مسیر میانبر برای حل معضلات سینما در محضر بالاترین مقام کشوری دانستوی بیان کرد: در آن زمان حتی به دنبال این بودیم که شورای عالی سینما حکم شورای عالی انقلاب فرهنگی را پیدا کند و یا مصوبات مورد تأیید در شورای عالی سینما به شورای عالی انقلاب فرهنگی رفته تا حکم قانون را نیز پیدا کرده و تنها مصوبه هیأت دولت تلقی نشود. در واقع این شورا را می‌توان یک مسیر میانبر برای حل معضلات سینما در محضر بالاترین مقام کشوری دانست.

شمقدری گفت: معتقدم شورای عالی سینما در طول فعالیت خود تأثیرات مثبتی‌بر ساختار سینما داشت که یکی از مواردی که می‌توان به آن اشاره کرد، تشکیل سازمان سینمایی است. در واقع تأسیس سازمان سینمایی در ابتدا در شورای عالی تصویب شد، اگر قرار بود برای ایجاد این سازمان در هیأت دولت تصمیم گرفته شود، شاید اصلاً چنین سازمانی تشکیل نمی‌شد. اما در نهایت تأسیس سازمان سینمایی به سرعت تصویب شد و معاونت نیروی انسانی رئیس جمهور موظف شد ساماندهی جدید این تشکیلات را تدوین کرده و مصوب کنند. منظور من از این توضیح این است که همین شورای عالی سینما بود که تصمیم‌گیری و اجرای آن را در بسیاری از امور سینمایی تسریع کرد.

وی با بیان اینکه در آن دوره با راه اندازی شورای عالی سینما، گام‌های خوبی در حوزه رفاهی و معیشتی سینماگران از جمله مسکن و بیمه برداشته شد، توضیح داد: البته این را هم باید بگویم زمانی که مسأله‌ای تصویب می‌شود باید مسیری را طی کند تا در نهایت جنبه اجرایی پیدا کند. برخی از این موارد بار مالی داشت که باید در مجلس تصویب می‌شد، در سال ۱۳۹۱ که شرایط ارزی کشور دچار یک تشنج و شوک شدید شده و دلار به ۳ برابر قیمت رسید، در آن دوران بودجه اکثر نهادها و سازمان‌ها بسیار تقلیل پیدا کرد. زمانی که بودجه یک نهاد یا سازمان به نصف تقلیل پیدا کند عملاً حوزه کاری مورد نظر نیز نصف می‌شود. اما سینما از طریق شورای عالی توانست نقص بوجود آمده را جبران کرده و آن سال سینما دچار شوک نشد و سینمای ایران همان برنامه‌هایی که در دستور کار داشت را دنبال کرد، در واقع توانستیم مبلغ قابل توجهی را مصوب کنیم تا به سینما کمک کنیم.
رئیس سازمان سینمایی دولت دهم تاکید کرد: یکی دیگر از مواردی که به آن می‌توان اشاره کرد، بحث ساماندهی صنوف سینمایی بود، در همین راستا مصوبه‌ای را دنبال می‌کردیم که در نهایت با روی کار آمدن دولت آقای روحانی این امر به نتیجه نرسید. مساله این است که هرکسی می‌تواند در هر زمان هرچیزی را خراب کند، اما هنر این است که بتوان با وجود شرایط مختلف، چیز جدیدی را ایجاد کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که آیا این احتمال وجود دارد که شورای عالی سینما با آئین نامه جدید کار خود را آغاز کند توضیح داد: با توجه به اینکه چگونگی ترکیب شورا و مأموریت‌های آن در آئین نامه شورای عالی سینما مشخص است، بعید می‌دانم که برای ایجاد دوباره شورا، آئین نامه اصلی دست کاری یا تغییر داده شود، در حال حاضر مهم این است که آئین نامه مورد نظر اجرایی شود. در واقع آئین نامه‌ای که آن زمان تدوین شد یک کار کامل بوده و زمان بسیاری برای آن صرف شد. زمانی که به‌عنوان مشاور هنری رئیس جمهور فعالیت می‌کردم، بسیاری از مباحث را در دستور کار قرار داده و با گروه‌های مختلف مشورت می‌کردیم و در همان دوران بود که بحث ایجاد سازمان سینمایی و شورای عالی سینما طراحی شد.
شمقدری در پایان گفت: البته این را هم باید بگویم که در ابتدا نام سازمان سینمایی، سازمان امور هنری و سینمایی بود و به دنبال آن بودیم که سازمانی که تشکیل می‌شود حوزه هنر را نیز در بر بگیرد و فعالیت‌های آن شامل هنرهای نمایشی، موسیقی، سینما و بسیاری دیگر از شاخه‌های هنری باشد. حتی پیشنهاد را داده بودیم که این سازمان خارج از چتر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی شکل گیرد، که به دلیل حجم بالای تغییرات با شکل‌گیری چنین سازمان گسترده‌ای به خصوص از سوی وزارت ارشاد موافقت نشد.