The 78th Annual Cannes Film Festival (May 17, 2025)
«موج نو» / Nouvelle Vague
نویسنده: المیرا ندائی
موج نوی فرانسه یکی از مهم‌ترین و تأثیرگذارترین جنبش‌ها در سینمای جهان است. این جنبش در اواخر دهه پنجاه میلادی آغاز شد و در دهه شصت به رشد خود ادامه داد. موج نوی سینمای فرانسه در پی فاصله گرفتن از سنت‌های فیلمسازی مرسوم و آزمایش رویکردهای جدید و نوآورانه در عناصر فیلمسازی مانند زیبایی‌شناسی بصری، تکنیک‌های روایی و تدوین فیلم بود.
این جنبش همچنین تمرکز اصلی خود را بر کاوش در مضامین اجتماعی-سیاسی و تولید آثار جسورانه‌تر با پیامی قوی قرار داد.
از نام‌های قابل توجه مرتبط با موج نوی فرانسه می‌توان به فیلمسازانی مانند فرانسوا تروفو/Francois Truffaut، ژاک ریوت/Jacques Rivette، کلود شابرول/Claude Chabrol و ژان لوک گدار/Jean-Luc Godard اشاره کرد.
فیلم درام جنایی «از نفس افتاده/Breathless» نمونه‌ای کلاسیک از سینمای موج نوی فرانسه است؛ فیلمی که در سال ۱۹۶۰ ژان لوک گدار در اولین تجربه کارگردانی بلندش نوشت و کارگردانی کرد.
در این فیلم، ژان پل بلموندو/Jean-Paul Belmondo -در نقش میشل/Michel، یک مرد جوان فرانسوی که وارد دنیای جنایت و خطر می‌شود- و جین سیبرگ/Jean Seberg -در نقش پاتریشیا/Patricia، نامزد آمریکایی میشل که یک روزنامه‌نگار مشتاق و فعال است- بازی کردند. «از نفس افتاده» به شهرت بین‌المللی و تحسین منتقدان زیادی دست یافت. این فیلم توجه زیادی را به سبک جسورانه و جدید فیلمسازی خود جلب کرد که قوانین سینما را از نو تعریف می‌کرد، از جمله تکنیک‌هایی مانند جامپ کات (تدوین حذفی) که در آن زمان غیرمعمول بودند.
Nouvelle Vague در زمان ابداعش هیچ ربطی به سینما نداشت. این اصطلاح به موج جدیدی از جوانان مستقل و جسور فرانسوی اشاره داشت که به گونه‌ای رفتار می‌کردند که گویا مالک سینما هستند.
۶۵ سال پس از اکران «از نفس افتاده»، میراث آن با فیلم «Nouvelle Vague/موج نو» به کارگردانی ریچارد لینکلیتر/Richard Linklater به سینماها بازمی‌گردد، فیلمی که ساخت «از نفس افتاده» را به تصویر می‌کشد.
ریچارد لینکلیتر، فیلمساز ۶۴ ساله آمریکایی، بیش از آنکه در تلاش برای ارائه تصویری از یک مرد و هنرش باشد، تصویری از یک نسل کامل از فیلمسازان را ارائه می‌دهد و روحی را که در آن دوره پربار سینما دمیده شده بود، احیا می‌کند؛ روحی که با آزادی صدا، بداهه‌پردازی و دلبستگی به شعر نمادپردازی شده بود.
لینکلیتر، با پایبندی به وسواس خود نسبت به گذر زمان و سبک هنری ماجراجویانه‌اش، و با استفاده از تکنیک‌های مختص آن زمان، از جمله تدوین حذفی، تصویر سیاه و سفید، شکست در لحن و دوربین روی دست، به این جنبش سینمایی که تاریخ سینما را تغییر داد، می‌پردازد تا در نهایت یک مستند-داستانی را در قالب یک ادای احترام پر جنب و جوش و خلاقانه خلق کند. او در این فیلم، ابراز نوستالژیکی از عشق به سینما را ارائه می‌دهد.
هیچ تلاشی برای تقلید از سبک گدار وجود ندارد. «موج نو» متفکرانه و زیبا فیلمبرداری شده است و از همه مهم‌تر، اثری سرزنده، پرانرژی و خلاقانه است.
کارگردان این فیلم سعی نمی‌کند از گدار یک اسطوره بسازد. او فقط تصویری درخشان و سرسخت از یک هنرمند جوان فرانسوی تحول آفرین ارائه می‌دهد که سعی داشت سینما را تقریباً با هیچ چیز تغییر دهد.
فیلمنامه «موج نو»، فیلمنامه‌ای تقریبأ بی‌نقص و شوخ طبعانه است که توسط هالی جنت/Hally Gent، وینسنت پالمو جونیور/Vincent Palmo Jr، میشل پتین/ Michele petin، و لاتیتیا ماسون/Laetitia Masson، به زبان فرانسوی نگاشته و پرداخته شده است.
از منظر فرم و محتوا، این اثر نه تنها یک نگاه عمیق به جنبه‌های پشت‌صحنه فیلمسازی دارد بلکه در تلاش است تا ماهیت خاص و روح سرکش سینمای موج نو را به تصویر بکشد؛ موجی که به شدت بر سینمای کلاسیک تأثیر گذاشت و همزمان با شکستن هنجارهای رایج در دنیای فیلمسازی، روحیه‌ای انقلابی و آزادی‌بخش را در سینما ایجاد کرد.
فیلم به بررسی مراحل تولید «نفس‌گیر» و کشمکش‌های موجود در آن دوران می‌پردازد. در این راستا، یک نگاه عمیق به فرایند خلاقانه کارگردان‌ها، تیم تولید، و چالش‌هایی که برای ساخت این فیلم به‌ویژه در آن زمان وجود داشت، ارائه می‌دهد. همچنین در این بخش از فیلم، تعاملات شخصی و حرفه‌ای میان افراد کلیدی این پروژه، به‌ویژه گدار، ژان-پل بلموندو و جین سیبرگ به تصویر کشیده می‌شود.
یکی از ویژگی‌های برجسته سینمای موج نو، تأکید بر فردیت کارگردان‌ها و رد هنجارهای متداول سینمای هالیوود و سینمای سنتی فرانسه بود.
این فیلم نشان می‌دهد که چگونه کارگردان‌ها با استفاده از ابزارهای نوین، روایت‌های غیرخطی، و سبک‌های خاص تصویربرداری، سعی داشتند از چارچوب‌های سینمایی مرسوم خارج شوند. این بخش از فیلم بر اهمیت شخصی‌سازی هر اثر سینمایی و دیدگاه‌های خاص هر کارگردان تأکید دارد، که از جمله در آثار گدار و دیگر بزرگان موج نو نمایان است.
لینکلیتر تکنیک‌های سینمایی موج نو را با دقتی مثال زدنی لحاظ کرده است. به طور مثال، استفاده از فیلمبرداری سیاه و سفید و نسبت ابعاد 4:3 به‌شدت یادآور ویژگی‌های خاص فیلم‌های اولیه این جنبش است، به‌ویژه اثر معروف «از نفس افتاده». این تصمیم بصری، نه تنها به فیلم ظاهری کلاسیک می‌دهد بلکه در عین حال پیوندی عمیق با سینمای اولیه فرانسه برقرار می‌کند.
فیلم از یک گروه بازیگر برجسته استفاده می‌کند که شخصیت‌های کلیدی جنبش موج نو را به تصویر می‌کشند.
در این فیلم، شخصیت‌های اصلی مانند ژان-لوک گدار، ژان-پل بلموندو، و جین سیبرگ با دقت و واقع‌گرایی بازآفرینی شده‌اند. این امر به مخاطب این امکان را می‌دهد تا همزمان با بررسی تاریخ سینما، به درک عمیق‌تری از زندگی شخصی و حرفه‌ای این افراد دست یابد.
یکی از ویژگی‌های جالب و برجسته فیلم «Nouvelle Vague»، استفاده از سبک مستندگونه است. این انتخاب به فیلم این امکان را می‌دهد تا انرژی و روح خودجوش موج نو را به‌طور کامل به تصویر بکشد. همچنین این رویکرد به مخاطب این امکان را می‌دهد که درک بیشتری از واقعیت‌های سخت و گاه پیچیده پشت‌صحنه فیلمسازی در دوران موج نو پیدا کند. در این سبک، به‌ویژه در تدوین و انتخاب نماها، به‌وضوح شور و هیجان تیم تولید به نمایش گذاشته می‌شود.
یکی از ویژگی‌های بارز فیلم‌های موج نو، انرژی و تضادهای درونی آن‌هاست.
این فیلم از این زاویه نیز به جذابیت‌های موج نو پرداخته و نشان می‌دهد که چگونه در پشت دوربین، کارگردان‌ها و بازیگران با یکدیگر درگیر اختلاف نظرها و چالش‌ها بوده اند. این تضادها و بحث‌ها بخش بزرگی از خلق آثار موج نو را تشکیل می‌دهند و در این فیلم نیز به‌خوبی به نمایش درآمده اند.
«Nouvelle Vague» قرار است به‌طور گسترده در فرانسه و در سایر نقاط جهان اکران شود و برای حفظ جذابیت بین‌المللی خود، از زیرنویس‌ها استفاده خواهد کرد. این انتخاب، که مشابه فیلم‌های موج نو است، بر جذابیت جهانی سینمای فرانسه تأکید دارد و نشان‌دهنده تأثیر عمیق این جنبش در سراسر جهان است.
در مجموع، “Nouvelle Vague” از نظر محتوای سینمایی و سبک‌شناسی، پتانسیل بالایی برای جلب توجه جشنواره‌های معتبر جهانی، به ویژه جشنواره فیلم کن، و حتی رقابت برای دریافت نخل طلایی (Palme d’Or) دارد، زیرا که در کنار بازآفرینی موفق و جذاب تاریخ سینما، شامل ویژگی‌هایی چون نوآوری هنری، عمق عاطفی، تحلیل‌های پیچیده انسانی و پیچیدگی‌های اجتماعی است.
بدون دیدگاه