در شانزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی پویانمایی «پیاف» پاریس که در آخر دی ماه پایان یافت، جایزه‌ی ویژه‌ی هیئت داوران در بخش مسابقه‌ی سینمای تجربی به فیلمی از کاوه کاووسی، هنرمند ایرانی مقیم فرانسه رسید.
به گزارش رسیده، این فیلم که «نبرد آتش و آب» نام دارد و بخشی از اثری بزرگ‌تر به نام «آنارمونیک» است، نخستین کار سینمایی کاووسی است که همچنین توانست جایزه‌ی ویژه‌ی مخاطبان جشنواره را نیز کسب کند. آنارمونیک یک پروژه سینمایی بلند آبستره (انتزاعی) در شش موومان است که هر کدام از موومان‌ها نیز به تنهایی و مستقلا یک فیلم کوتاه حدوداً ده دقیقه‌ای محسوب می‌شوند. فیلم یازده دقیقه‌ای «نبرد آب و آتش» یکی از این شش موومان است.
کاوه کاووسی که هنرمند نقاش و هنرهای تجسمی است و تاکنون نمایشگاه‌های پرشماری از آثارش در ایران و اروپا برگزار شده درباره‌ی فیلمش می‌گوید:
«این پروژه که شروع آن با تجربه و آزمون همراه بود، در واقع تلاشی در ادامه مسیر هنری همیشگی من به عنوان یک هنرمند تجسمی و نقاش بوده است.»
کاووسی این نخستین فیلمش را متأثر از ژانرهای هنری دیگر دانسته و چنین شرح می‌دهد:
«از همان ابتدا و حتی قبل‌تر از شروع ساخت این فیلم‌ها، در زمانی که آنارمونیک به عنوان یک پروژه کاملا تجسمی در ذهنم شکل گرفته بود، موسیقی و شعر و نقاشی سه رکن اساسی این پروژه برای من محسوب می‌شدند و در آن هیچ تردیدی نداشتم.»
تأثیر آموزه‌های لوکرس، شاعر و فیلسوف روم باستان که در سده پیش از میلاد مسیح می‌زیست، علاوه بر بخشی از نقاشی‌های اخیر کاووسی، در فیلم آنارمونیک نیز مشهود است. او خود در این زمینه می‌گوید:
«بعد از اینکه تصمیم به ساخت سری فیلم‌های کوتاه گرفتم و در حین ساختن اولین کارهای تجربی خودم بودم، با کتابی برخورد کردم که گویا گمشده‌ای را یافتم که همه عمر به دنبال آن بودم. کتاب درباره طبیعت اثر لوکرس. کتابی که به نظر من همه آنچه که می‌خواهیم و هر آنچه که انسان بدان دست نیافته است، در طول قرن‌ها و هزاره‌ها، در خود به یکجا دارد. کتابی علمی که به زبان شعر و از زبان یک فیلسوف درباره هر آنچه درون و پیرامون طبیعت ما می‌گذرد، از اتم گرفته تا پهنه پهناور هستی، در آن می‌توان یافت. کتابی که بعد از قرن هفدهم میلادی بارها و بارها به زبان‌های فرانسه و انگلیسی و غیره ترجمه شده و یگانه گوهری است در ادبیات تمام دوران‌ها. من تصمیم گرفتم که بر اساس شش دفتر این کتاب یک فیلم شش قسمتی با الهام کامل از آن بسازم. فیلمی کاملا انتزاعی اما با محوریت موضوعی به نام درباره طبیعت اشیا.»
«آنارمونیک» در نظریه موسیقی به دو نت اصطلاحاً «مترادف» گفته می‌شود که زیر و بم یکسان دارند، اما به دو شکل مختلف نت‌نویسی می‌شوند. کاوه کاووسی که تنبور هم می‌نوازد، در توضیح گزینش این نام می‌گوید که آنارمونیک را همزمان در هنرهای دوگانه‌ی نقاشی و موسیقی دیده و اکنون آن همنشینی را به فیلم بدل کرده است.
این هنرمند ایرانی با یادآوری این که آنارمونیک در مدت دو سال و با تحقیق و پژوهش توأمان ساخته شد، می‌افزاید:
«از سه رکن اساسی که می‌بایست در این پروژه می‌داشتم، دو تای آنها در کار مستحیل بود، نقاشی و شعر. نقاشی که متریال ساخت فیلم‌هایم بود و شعر و فلسفه سناریو و متن آنها. می‌ماند موسیقی، که از همان ابتدای پروژه تصمیم گرفته بودم که برای هر چه بیشتر جهان‌شمول شدن فیلم و غیر بومی کردن آن که از یکی اهداف اصلی من در روند این پروژه بود، از موسیقی معاصر و با همکاری آهنگسازان حرفه‌ای از سراسر دنیا بهره بگیرم. همین امر میسر شد و من با موزیسین‌های بسیار حرفه‌ای از ملیت‌های مختلف کار کردم و نتیجه آن بسیار شگفت‌انگیز شد. هر چند این همکاری روند کار را کند می‌کرد، اما من ترجیح می‌دادم که این اتفاق به خوبی میسر شود، چون هیچ عجله‌ای برای اتمام کار نداشتم. گاهی ماه‌ها برای یک قطعه صبر می‌کردیم و آن قدر با هنرمندان موزیسین سر هر کدام از اپیزودها بحث و گفتگو می‌کردیم تا به نتیجه نهایی برسیم. چرا که آنارمونیک برای من از ابتدا همصدایی نقاشی و موسیقی بود و البته در بازخوانی شعر و فلسفه زندگی.»
فیلم آنارمونیک مبتنی بر نمایش درهم‌آمیزی رنگ‌ها و متریال‌هاست به گونه‌ای که همزمان با حرکت رنگ‌ها روی بستری فلزی، شکل‌های انتزاعی بسیاری با الهام‌گرفتن از طبیعت به وجود می‌آید. موسیقی انتزاعی با صدای سازهای مختلف ایرانی و خارجی، صدای سوپرانوی خواننده اپرا و حتی صدای جیغ، زمینه‌ی این فیلم را هر چه بیشتر در ژرفای یک اثر آبستره فرو برده است.
از نظر فنی هم این اثر عبارت از فیلمبرداری دقیق و میکروسکوپی از حرکت ذرات رنگ و مواد دیگر است. کاووسی که آثار نقاشی زیادی روی بستر فلزی یا کاغذ آلومینیومی کشیده، در فرانسه به عنوان یک هنرمند ماتیه‌ریست شناخته می‌شود زیرا ماتریال‌ها یا مواد مورد استفاده در آثارش نقش محوری دارند.
او درباره تأثیر «آنارمونیک» بر اندیشه‌ی خودش می‌گوید:
«آنارمونیک و سری فیلم‌های آن یک فصل تازه را در زندگی هنری و حتی در زندگی من به طور کلی باز کرد. گذر کردن از خود برای رسیدن به خود. و این به دست نمی‌آید مگر با نگاهی دوباره و از دریچه‌ای دیگر به طبیعت و چهار عنصر آن: خاک و باد و آب و آتش. از نظر من و با توجه به درس‌هایی که از لوکرس در این مسیر یاد گرفتم، اگر ما انسان‌ها بعد از هزاره‌ها و قرن‌ها هنوز به صلح و آرامش دست نیافته‌ایم و درگیر جنگ و نابرابری و خشونتیم، فقط و فقط به این خاطر است که طبیعت‌مان، یعنی خودمان را گم کرده و به جای آن به اندازه کل تاریخ اشتباه کرده‌ایم، بنابراین و به تبع آن، اشتباه زندگی کرده‌ایم.»
کاووسی در جریان نمایش بخشی از فیلمش در جشنواره پیاف در روز ۲۹ دی در استودیو دزورسولین پاریس به توضیح درباره این فیلم پرداخت و گفت که تمام این فیلم عبارت از جنبش ذرات در فضایی به مساحت یک سانتی‌متر مربع بوده است.
گفتنی‌ست جشنواره پیاف ۲۰۲۴ از ۱۶ تا ۲۱ ژانویه در پاریس برگزار شد و این شانزدهمین دوره آن بود. این جشنواره شامل چند بخش مسابقه شامل فیلم کوتاه، فیلم کودک، موسیقی، فیلم‌های تجربی و دانشجویی است.
جشنواره پیاف در کلمان مارتن، سینماگر و منتقد فرانسوی در صفحه اینستاگرام جشنواره است: «کاوه کاووسی این اثر یک سانتی‌متر مربعی را روی یک میز یک متر مربعی خلق کرده و با فیلمبرداری ممتد، تنها با تدوینی محدود و ظریف، عناصر تصویری نازیبای ناشی از تزریق مایع روی سطح را از فیلم زدوده است.»
این منتقد فرانسوی فیلم کاووسی به همراه فیلم دیگری در همین جشنواره به نام «توُو» اثر توماس اشتاینر اتریشی را دو اثری نامیده است که مانند «جواهر تراش خورده» ارزش آویخته شدن در موزه را دارند. وی آنارمونیک را حاصل «نبردی رنگین و باشکوه از مایعات» خوانده که «با صبر و حوصله در یک باله مجلل همراه با موسیقی روایی» تکامل می یابد.
مارتن همچنین ابراز امیدواری کرده است که فیلم بلند آنارمونیک به زودی اکران شود. خود کاوه کاووسی نیز می‌گوید قصد دارد با آنارمونیک در دوره بعدی جشنواره انسی فرانسه که بزرگترین جشنواره پویانمایی جهان است، شرکت کند.
مجموعه‌ای از نقاشی‌های این هنرمند ایرانی به نام «وضعیت‌ها» که پیش از این در نمایشگاهی در پاریس به نمایش در آمده بود، به همراه شعرهای مسعود سالاری قرار است در ماه فوریه در قالب کتابی به همین نام (Positions) به دست انتشارات لاربوکین فرانسه به چاپ برسد.
بدون دیدگاه