یک مستندساز: پاسخگوی ظلمی باشید که به مردم مرزنشین می‌شود

کارگردان مستند «من زنده برگشتم» از وضعیت جایگاه مستند در شبکه های تلویزیونی انتقاد کرد و نسبت به آسیب فرهنگی که از سوی کانال‌های مستند در کشورهای دیگر دنیا وارد می شود، هشدار داد.
مجتبی حیدری ـ تهیه‌کننده و کارگردان «من زنده برگشتم» ـ که شب گذشته از شبکه مستند سیما پخش شد، با بیان اینکه با مستند در دنیا به گونه دیگری برخورد می‌شود چراکه متوجه این قضیه شده‌اند که مستند می‌تواند تاثیر عمیقی روی موضوعات فرهنگی و اقتصادی جامعه بگذارد، به ایسنا گفت: متاسفانه مستند در رسانه ملی به جز شبکه مستند در دیگر شبکه‌ها جایگاه خوبی ندارد و آنچنان بدان پرداخته نمی‌شود؛ در حالی که دوستان و دست‌اندرکاران این حوزه می‌دانند آسیبی که به لحاظ فرهنگی به ما وارد شده از کانال مستند در کشورهای دیگر بوده است. ما این مساله را جدی نمی‌گیریم و تنها با صحبت کردن نمی‌توان آن را حل کرد.
کارگردان «من زنده برگشتم» تصریح کرد: ما نیازمند برگزاری نشست‌ها و میزهای تخصصی برای مستند هستیم که معتقدم باید این اتفاق را سازمان صداوسیما رقم بزند تا به تولیدات هدفمندتر برسد. منظور من از تولیدات هدفمند این است که دو هفته مانده به اربعین تازه به فکر تولید مستند درباره این موضوع نباشیم. اگر قرار باشد مستندی درباره اربعین ساخته شود باید از الان برای اربعین سال بعد برنامه‌ریزی و مخاطب‌شناسی شود.
حیدری تاکید کرد: در حال حاضر اگر تمام محصولات مرتبط با اربعین را بررسی کنیم نهایتا به این نتیجه می‌رسیم که برای یک طیف مخاطب خاص اثری تولید کردیم در حالیکه اگر قرار است برای خارج از کشور محصول تولید کنیم باید نسبت به فرهنگ آن‌ها شناخت و اشراف پیدا کنیم.

دقایقی از مستند «من زنده برگشتم» با موبایل گرفته شد
وی در بخش دیگری از این گفت و گو با یادآوری اینکه بیان اینکه ۱۰ تا ۱۲ دقیقه از مستند «من زنده برگشتم» با موبایل گرفته شده است، مطرح کرد: برای ضبط تصاویر در برخی از مکان‌ها امکان استفاده از دوربین و صدابردار را نداشتم. شاید اگر در حال حاضر بخواهم این اثر را بسازم، طراحی بهتری انجام می‌دهم و در تدوین رعایت‌های جدیدتری می‌کردم اما موضوع این است که فیلم را بسیار دلی و با تمام وجودم کار کردم.
تهیه‌کننده «من زنده برگشتم» افزود: باید بگویم شاید رفتن من هیچ ثمری به لحاظ تصویر نداشت؛ چراکه بالای ۱۰ بار مرگ را به چشم دیدم اما تنها نگرانی‌ام این بود که نتوانم به شهرستان سرباز سفر کنم و مردمش را ببینم.
به گفته حیدری، «من زنده برگشتم» تنها بخش کوچکی از وضعیت اشتغال و اقتصاد مردم شهرستان سرباز از توابع استان سیستان و بلوچستان را به تصویر کشیده است؛ تصاویری که برای بسیاری از افراد غریب و باورش سخت است.
وی با اشاره به اینکه مسئولان باید پاسخگوی ظلمی که به مردم مرزنشین بابت زحمتی که برای معیشت‌شان می‌شود، باشند و به این وضعیت رسیدگی کنند، توضیح داد: چرا یک سرپرست خانواده که تحصیل کرده هم هست برای تامین معیشت خانواده باید جانش را به خطر بیندازد. علاقه‌مندم در آینده باز هم به شهرستان سرباز سفر کنم و سری به خانه سرپرست خانوار بزنم و از زن و بچه‌هایشان فیلم بگیرم. زمانی که آن‌ها در مرز هستند، هیچ ارتباط تلفنی وجود ندارد و دلهره و دلشوره اعضای خانواده را از پای درمی‌آورد.
کارگردان «من زنده برگشتم» ادامه داد: نکته مهم دیگر این است که این سوخت و در حقیقت کانتینرهای دو هزار لیتری چگونه به مردم می‌رسد و چرا هیچ‌کس جلوی آن را نمی‌گیرد اما زمانی که بار نیسان می‌شود، نیروی انتظامی جلوی افراد را می‌گیرد، شلاق بزند و ماشین آن‌ها را می‌خواباند. اقتصاد ما بسیار اقتصاد عجیبی است و هیچ کاغذی رد و بدل نمی‌شود. از سوی دیگر قیمت سوخت که با دلار و در لحظه محاسبه می‌شود، در جیب سوخت‌بر نمی‌رود و مشخص نیست این پول کلان و سود سوخت سهم چه کسانی می‌شود؟ امیدوارم روزی به کسی بربخورد و کاری انجام بدهد.
این مستندساز تاکید کرد: بحث قاچاق انسان و مهاجرت‌ ایرانیان از مرزها هم درد است و من دغدغه ساخت آن را دارم. مسایلی که ما در مستند درباره آن صحبت می‌کنیم، سیاه‌نمایی نیست در حقیقت به همان میزان که در مسایل مختلف اجتماعی همیشه هستیم و موفقیت‌ها را روایت می‌کنیم به همین میزان هم پای مسایل مختلف ایستادیم و هیچ تفاوتی برایمان ندارد.

تاثیر تسلط به عکاسی بر ساخت مستند
حیدری که پیشتر به عنوان عکاس مستند شناخته می‌شود، در پاسخ به این پرسش که تسلط به عکاسی چقدر در ساخت مستند تاثیرگذار است، گفت: من معتقدم دوستانی که کار مستند انجام می‌دهند و تصویر می‌گیرند حتما باید نسبت به جریان و روایتی که انجام می‌دهند، عکاس مستند خوبی باشند. ما در حال حاضر در عکاسی مستند، عین فیلم مستند رفتار می‌کنیم یعنی قصه، و روایت داریم و مرحله به مرحله با فریم آن را جلو می بریم. البته کار بسیار سختی است و عکاسی بسیار می‌تواند به بچه‌ها کمک کند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: برخی مواقع برای قاب‌بندی درست در مستند باید در لحظه تصمیم گرفت و در این امر کسی که در عکاسی پشتکار و مداومت داشته باشد، آن لحظه متوجه می‌شود چه قاب و تصویری باید بگیرد. نکته مهم این است که شما از هر کارگردانی در حوزه مستند سوال کنید که بین یک تصویربردار که تاکنون عکاسی نکرده و کسی که این کار را انجام داده است، کدام یک را انتخاب می‌کنند، قطعا کارگردان آن کسی را انتخاب می‌کند که تجربه عکاسی دارد.
مستند «من زنده برگشتم» به کارگردانی و تهیه‌کنندگی مجتبی حیدری که محصول مرکز مستند سوره است و در ششمین جشنواره مستندهای تلویزیونی پذیرفته شده، شب گذشته روی آنتن تلویزیون رفت.
«من زنده برگشتم» ماجرای یک مهندس عمران اهل شهرستان «سرباز» سیستان و بلوچستان است که تجربه هر کاری را دارد، اما درآمد او کفاف زندگی‌اش را نمی‌دهد و همیشه در معرض یک شغل وسوسه‌برانگیز به نام سوخت‌بری است که با جان انسان‌ها طرف است.
این مستند کوتاه نخستین بار در بخش مسابقه کوتاه پانزدهمین جشنواره بین‌المللی «سینماحقیقت» به نمایش درآمد و نامزد بهترین کارگردانی فیلم مستند کوتاه نیز شد.