مروری بر تاریخ حفاظت معماری ایران

تاریخ حفاظت معماری ایران در قالب نشست تخصصی در بخش‌های مختلف و با توجه به گذر تاریخ، اتفاقات مهم و تأثیر‌گذار در حوزۀ حفاظت و مرمت بررسی و مرور شد.
به گزارش روابط‌ عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، یاسر حمزوی عضو هیئت علمی و دانشيار، پژوهشکدۀ بناها و بافت‌های تاریخی-فرهنگی 29 آذر 1401 در نشست تخصصی هفته پژوهش، با بیان‌اینکه یکی از مواردی که باعث خواهد شد اصول و مبانی نظری قابل قبولی برای مداخلات حفاظتی و مرمتی آثار معماری تاریخی ارئه شود، مرور رخدادها و اندیشه‌هایی است که در گذشته در خصوص حفاظت، مرمت و نگهداری آثار وجود داشته تصریح‌کرد: با نگاه به گذشته و شناخت سیر اندیشۀ حفاظت، می‌توان اصول بین المللی پذیرفته شده را در بستر فرهنگی ایران دید و در بخش‌هایی که لازم است، بومی سازی کرد.
او گفت: به عبارتی، برای حفاظت صحیح این آثار و تحلیل مطالعات حفاظتی انجام گرفته و اقدامات مورد نیاز آینده، ضروری است تا رویکردهای حفاظتی این آثار در بستر فرهنگی نیز مورد کنکاش قرار گیرند بنابراین، در این پژوهش سعی شده با مرور نتیجۀ اقدامات و مداخله‌های حفاظتی بر روی آثار معماری در دوره‌های مختلف تاریخی پیش از اسلام و دوران اسلامی و همچنین بررسی تجربه‌های حفاظت و مرمّت در ایران، بتوان رویکردهای حفاظتی معرفی کرد تا در آینده بتوان با تکیه بر آن، مداخله‌های صحیح و همچنین تحلیل صحیحی از اقدامات سال‌ها و دوره‌های گذشته بر روی این گونه آثار انجام داد.
دانشيار پژوهشکدۀ بناها و بافت‌های تاریخی-فرهنگی اظهارکرد: روشن است که حفاظت با قرارگیری در تقاطع چند علم متفاوت، مقوله‌ای در بنیاد خود بسیار تئوریک است و نیاز به ارتقا مداوم جنبه‌های نظری خود دارد تقاطعی که حاصل برخورد تاریخ، زیباشناسی، جامعه‌شناسی، باستان شناسی، فلسفه، اخلاق و البته علوم پایه است، لذا از این منظر، حفاظت که در این تقاطع شکل می‌گیرد هرگز نمی‌تواند صرف رویکردی عملی و یا کاملاً نسبی و ذوقی باشد و هرگز هم نمی‌تواند به وجه فنی خود فرو کاسته شود(به نظر می‌رسد در مرمت سنتی ایران، فقط به وجه فنی تکیه داشته‌اند که باید به صورت دقیق مورد مطالعه قرار گیرد).
حمزوی تصریح‌کرد: چنین جایگاهی ما را به عنوان پژوهشگر ناگزیر می‌سازد تا مرمت را به عنوان حوزه‌ای بینا رشته‌ای، حداقل در وجه نظری آن بازشناسیم از این رو بایسته است که تئوری مرمت بسی بیش از آنچه تاکنون بوده مورد توجه قرار گیرد.
او در پایان گفت: لازمۀ تدوین مبانی مرمت معماری و آرایه‌های معماری ایران، مطالعۀ اقدامات حفاظتی و مرمتی گذشته است؛ تا روند شکل گیری و سیر اندیشۀ آن مشخص نشود، نمی‌توانیم به خوبی برنامه‌ای با اتکا بر دانش و فرهنگ بومی برای آیندۀ معماری و آرایه‌های معماری تاریخی ایران تدوین کنیم.