طرح و نقش قالیچه‌های بلوچستان نشان از مذهب، رسوم و اقلیم بافندگان دارد

تحلیل پالت‌های رنگی قالیچه‌های بلوچستان با استفاده از آنالیز اسپکتروفتومتر انعکاسی، که بر روی تعدادی از قالیچه‌های بلوچ متعلق به موزه ملی فرش صورت گرفت حاکی از آن است که طرح‌ها و نقش‌ها، فام‌های رنگی و نگاره‌های نمادین به‌کار گرفته شده در قالیچه‌های بلوچستان از باورهای آیینی و مذهبی، آداب و رسوم اجتماعی و اقلیم جغرافیایی بافندگان بلوچ سرچشمه می‌گیرند.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، سامرا سلیم‌پور آبکنار مجری طرح تحلیل پالت‌های رنگی قالیچه‌های بلوچستان با استفاده از آنالیز اسپکتروفتومتر انعکاسی، مطالعه موردی موزه ملی فرش که در گروه پژوهشی هنرهای سنتی پژوهشگاه صورت گرفت، 11 مرداد 1401 با اعلام این خبر گفت: در این پژوهش،10 تخته قالیچة بلوچ متعلق به موزه ملی فرش که دارای بیشترین تعداد فام‌های رنگی بوده و از سلامتی فیزیکی بالایی برخوردار بودند، انتخاب و عکسبرداری از این قالیچه‌ها توسط یک تیم خبره به سه صورت: نمای کامل از سطح رویی، سطح پشتی و یک چهارم قالی انجام شد.
عضو هیئت علمی گروه پژوهشی هنرهای سنتی پژوهشگاه افزود: پس از ارزیابی میزان سلامت فیزیکی و عیوب ظاهری قالیچه‌ها، ویژگی‌های ساختاریشان (محل و نوع بافت، قدمت، نوع طرح، جنس تار و پود، وزن و ابعاد، نوع فامهای رنگی قالیچه و …) تعیین شده و سپس نمادها و اُسطوره‌های نهفته در پس طرح‌ها و نقش‌های هر قالیچه شناسایی و مورد مطالعه قرار گرفت.
سلیم‌پور آبکنار تصریح‌کرد: درگام بعد، پالت‌های رنگی (شامل: فام‌های اصلی و فرعی، گرمی و سردی، بیشینه و کمینه مساحت رنگی…) قالیچه‌ها ارزیابی و نهایتاً داده‌های کالری متری فام‌های رنگی (نظیر: میزان روشنایی، فاکتورهای رنگی، خلوص رنگی، قدرت رنگی …) با استفاده از دستگاه اسپکتروفتومتر انعکاسی بدست آمدند و مورد مطالعه قرار گرفتند.
مجری طرح تحلیل پالت‌های رنگی قالیچه‌های بلوچستان با استفاده از آنالیز اسپکتروفتومتر انعکاسی با بیان اینکه نتایج نشان می‌دهد که تعداد فام‌های رنگی مورد استفاده در قالیچه‌های بلوچ محدود به 5 تا 7 فام رنگی است گفت: اکثر این فام‌ها گرم و تیره هستند که متاثر از اقلیم جغرافیایی محل سکونت بافندگان بلوچ است.
او اظهار‌کرد: طرح‌های شناسایی شده در این قالیچه‌ها نیز از نوع مینا خانی، ترنج‌دار، محرّمات‌واگیره‌ای، محرابی و قابی هستند و علاوه براین، رایج‌ترین نگاره‌ها در این قالیچه‌ها مربوط به جریان آب، نمود بصری خورشید (یا مهرانه) و نگارة تعویذی چشم زخم است.
عضو هیئت علمی گروه پژوهشی هنرهای سنتی پژوهشگاه در پایان گفت: واکاوی پالت‌های رنگی قالیچه‌های اقوام بلوچ حاکی از آنست که دانش ذاتی شناخت فام‌های رنگی بافندگان با نگریستن به اقلیم جغرافیایی زیبای محیط زندگی ایشان بدست آمده است.