تصویب تاسیس بنیاد تئاتر ملی ایران، برگزاری جشنواره‌های بین‌المللی در شرایط ایران‌هراسی، آغاز احداث حریم تئاتر شهر، میدان دادن به نیروهای شهرستانی و برگزاری جشنواره‌هایی برای غیرپایتخت‌نشین‌ها، اجرای نمایش‌هایی با محوریت زندگی بزرگان و مفاخر، افزایش تعداد نمایش‌های اجرا شده و مخاطبان و احیای جشنواره‌های متوقف‌شده از جمله اتفاقات و اقدامات دلگرم‌کننده حوزه تئاتر در دولت سیزدهم بود.
به گزارش ایرنا، انتخابات زودهنگام چهاردهمین دوره ریاست جمهوری، به دلیل شهادت آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در سومین سال ریاست جمهوری در پی سانحه سقوط بالگرد، پرواز اردیبهشت روزهای ۸ و ۱۵ تیر ۱۴۰۳ برگزار شد.
مسعود پزشکیان با کسب بیش از ۵۳ درصد از کل آراء ماخوذه در مرحله دوم انتخابات ریاست جمهوری، به عنوان پیروز چهاردهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به زودی راهی پاستور می‌شود. انتخابات چهاردهم به علت شهادت رئیس‌جمهور با توجه به اصل ۱۳۱ قانون اساسی در شرایط خاص برگزار شد.
در این گزارش نگاهی کوتاه بر عملکرد دولت سیزدهم در حوزه هنری تئاتر داریم.
برگزاری و احیای دوباره جشنواره تئاتر منطقه‌ای پس از هفت سال توقف
یکی از بزرگترین ضربه های شرایط و مشکلات به حوزه تئاتر توقف جشنواره‌های تئاتر منطقه‌ای بود که سرانجام پش از ۷ سال وقفه سال ۱۴۰۱ با درخواست هنرمندان، تاکید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، حمایت معاون هنری و تلاش اداره‌کل هنرهای نمایشی برگزاری خود را از سر گرفتند.
بیست‌وهشتمین جشنواره تئاتر منطقه‌ای کشور با تاکید و حمایت مستقیم وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، طی چهار بخش در استان‌های فارس (پارس)، خراسان رضوی (خاوران) و سمنان (راه ابریشم) آذربایجان شرقی (سهند) برگزار شد. این اقدام گامی استوار در مسیر رونق و اعتلای هرچه بیشتر هنرهای نمایشی و توجه به مناطق کم‌برخوردار بود.
باتوجه به گنجانده شدن تئاتر خیابانی در جشنواره‌های استانی ۱۴۰۲، هنرمندان این عرصه برای نخستین بار در جشنواره‌های تئاتر منطقه‌ای حضور یافتند. آثار برتر خیابانی و صحنه‌ای جشنواره‌های منطقه‌ای، به چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر راه یافتنند.
۴۸۰ گروه نمایشی و پنج هزار و ۷۱۹ هنرمند، در ۳۲ جشنواره تئاتر استانی و منطقه‌ای که از۶ آبان تا ۳ آذر امسال برگزار شد، حضور داشتند که نشانگر شکسته شدن رکورد مشارکت در این رویداد است.
جشنواره‌های تئاتر استانی در سال ۱۴۰۲، از ششم آبان آغاز شد و سوم آذرماه به پایان رسید.
ویژگی این دوره از جشنواره‌ها که در ۳۱ استان و منطقه کرمان جنوبی برگزار شد، اضافه شدن بخش خیابانی بود. برگزیدگان هر دو بخش خیابانی و صحنه‌ای این رویداد، به جشنواره تئاتر مناطق فجر راه پیدا کردند.
برگزاری جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان بعد از یک سال تعطیلی
نخستین دوره جشنواره تئاتر خیابانی مریوان در سال ۱۳۷۸ به صورت منطقه ای برگزار شد و پس از برگزاری هشت دوره این جشنواره به صورت منطقه ای، سپس به جشنواره ملی و بین‌المللی ارتقا یافت.
پانزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان از پنجم آبان ۱۴۰۰ با حضور جمعی از مسوولان، هنرمندان گروه‌های نمایشی و مردم علاقمند، در پارک شانو مریوان آغاز به کار کرد.
این جشنواره سال ۱۴۰۰ به دلیل شیوع کرونا حضوری برگزار نشد.
حریم‌دار شدن تئاترشهر
در سال ۱۴۰۲ بعد از گذشت سال‌ها انتظار، خواسته و مطالبه قدیمی تئاتری‌ها محقق شد و کلنگ احداث حریم مجموعه تئاتر شهر بر زمین خورد. پروژه‌ای که نویدبخش آرامش و امنیت برای شهروندانی است که می‌خواهند در فضایی امن و مطمئن هنرنمایی تئاتری‌ها را بر روی صحنه تماشا کنند.
مراسم احداث حریم تئاتر شهر روز شنبه ۲ دی با حضور جمعی از هنرمندان و پیشکسوتان تئاتر و مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سالن مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار و پس از آن کلنگ ساخت حریم برای بنای تاریخی تئاتر شهر به زمین زده شد.
شنبه ۲ دی ماه ۱۴۰۲ بعد از گذشت سال‌ها انتظار، خواسته و مطالبه قدیمی تئاتری‌ها محقق شد و کلنگ احداث حریم مجموعه تئاتر شهر بر زمین خورد
از چندین سال پیش هنرمندان شاخص عرصه تئاتر ضمن انتقاد از وضعیت فعلی حریم مجموعه تئاترشهر خواستار رسیدگی فوری مدیران و نهادهای مختلف در این زمینه شدند.
حضور معتادان و کارتن‌خواب‌ها و افراد خلافکار در اطراف این مجموعه کام دوستداران تئاتر را تلخ کرده بود. دستفروشان نیز بعضا با ازدحام‌شان مانع آرامش و آسایش هنرمندان و تماشاچیان تئاتر می‌شدند.
در یکی از روزهای تیرماه سال جاری هنرمندان تئاتر و مدیران فرهنگی و شهری کنار هم ایستادند و گردهمایی حمایتی هنرمندان در استمرار و اجرای طرح پاک‌سازی محیط پیرامون مجموعه تئاتر شهر با حضور جمع بسیاری از هنرمندان، علاقه‌مندان عرصه تئاتر و مدیران فرهنگی و شهری در این مجموعه برگزار شد.
سکانس پایانی این ماجرا در ۲ دی‌ماه اجرا و در نهایت مراسم احداث حریم تئاتر شهر با حضور جمعی از هنرمندان و پیشکسوتان تئاتر و مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سالن مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.
وزیر فرهنگ در آن مراسم گفت: تئاتر شهر، قلب تپنده هنر ما و سرمایه فرهنگی ارزنده‌ای برای ایران است و همه در برابر آن مسئولیم.
جشنواره تئاتر دانشجویی بعد از ۴ سال به صحنه برگشت
ستاد چهل و دومین جشنواره تئاتر فجر بعد از چهار سال، مسابقه تئاتر دانشجویی را به منظور به ثمر نشستن تولیدات تئاتری دانشجویانِ سراسر کشور و ایجاد امکان ارائه این آثار برگزار کرد.
جشنواره تئاتر دانشجویی بهترین فرصت برای اعتلای دانشجویان این رشته و کانون های تئاتر دانشگاهی است. این رویداد به دنبای امضای تفاهم‌نامه همکاری مشترک اداره‌کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و اداره‌کل پشتیبانی امور فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم رخ داد. در نهایت ۲۷ نمایش به بخش تئاتر دانشجویی چهل و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر راه یافتند.
بخش ویژه غزه برای اولین بار
با اقدام به موقع اداره کل هنرهای نمایشی و حضور پررنگ هنرمندان جهت اعتراض به جنایت های رژیم صهیونیستی و حمایت از مردم مظلوم فلسطین، بخش ویژه غزه برای اولین بار و به شکل مسابقه ای در قالب در چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برگزار شد.
دبیر چهل و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر درباره ضرورت تدارک این بخش گفت: به دلیل جنایات رژیم صهیونیستی در غزه ما هم باید واکنش نشان می‌دادیم، از این رو فراخوانی ارایه دادیم و هنرمندان در بخش‌های صحنه‌ای و خیابانی با این موضوع آثاری را ارایه دادند که در نهایت ۹ اثر در این بخش از جشنواره حضور دارند.این ۹ نمایش شامل سه اثر خیابانی، دو اثر دانشجویی، دو اثر رادیو تئاتر و دو اثر صحنه‌ای می‌شدند.
نگاهی نو به توانمندی معلولان
برای اولین بار در چهل‌ودو دوره جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بخش فراگیر یا بخش معلولان به عنوان یک بخش مهم و جذاب در جشنواره قرار گرفت. بخش فراگیر با همکاری و مشارکت سازمان بهزیستی و با هدف برابرسازی فرصت‌ها، تلفیق اجتماعی و مشارکت حداکثری افراد دارای معلولیت، به صورت رقابتی برگزار شد.
جشنواره‌های تئاتر ویژه افراد دچارمعلولیت، سال‌هاست که به شکل مستقل، تحت نظر و حمایت سازمان بهزیستی برگزار می‌شود؛ اما امسال با حمایت مدیرکل هنرهای نمایشی و دبیر جشنواره چهل‌ودوم تئاتر فجر، این بخش به جشنواره اضافه شد. در چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بخش فراگیر با ۲۰ اثر از سراسر کشور حضور داشت.
فاطمه فخری، دبیر بخش فراگیر چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، در گفت‌وگو با خبرنگار تئاتر ایرنا، برنامه این بخش را تسهیل‌کننده سیر رسیدن افراد معلول از ناتوانی به توانمندی دانست و گفت: هدف فراگیر رسیدن همزمان فرد توان‌یاب و مخاطب به نگاهی نو از توانمندی فرد معلول است.
از حاج قاسم سلیمانی تا ملک‌الشعرای بهار
در جشنواره تئاتر فجر سال ۱۴۰۲ نمایش‌های با محوریت زندگی بزرگان و مفاخری همچون سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، ملک‌الشعرای بهار، طیب حاج‌رضایی، آریو برزن و ثقه‌الاسلام روی صحنه رفت. این آثار در بخش «هویت ملی» اجرا شدند و مخاطب را با گوشه‌هایی از افتخارآفرینی این قهرمانان آشنا کردند.
هویت ملی عنوان بخشی بود که امسال برای اولین بار به جشنواره تئاتر فجر اضافه شد؛ این بخش همان‌طور که از نامش پیداست به قهرمانان ملی و اتفاقاتی پرداخت که با هویت ایرانی- اسلامی مردم کشورمان گره خورده‌اند.
در سال ۱۴۰۲ چندین کارگردان در نمایش‌هایی مثل تروما، پشت چراغ قرمز و شجاع‌دل به حیات پربرکت سردار حاج قاسم سلیمانی پرداختند. نمایش ثقه‌الاسلام نوشته امیر علیزادگان به کارگردانی امیر حجازی از شهر تبریز در بخش هویت ملی چهل‌ودومین جشنواره تئاتر فجر حضور یافت. این نمایش آخرین روزهای زندگی شهید میرزاعلی‌آقا تبریزی معروف به ثقه‌الاسلام تبریزی را روایت کرد.
مرغ سحر به شخصیت آزادی‌خواه ملک‌الشعرای بهار پرداخت. این نمایش زندگی و مبارزه‌های شاعر توانمند خراسانی، ملک‌الشعرای بهار را روایت می‌کرد. پیش‌تر مرغ سحر طی ۳۰ شب اجرا در سالن نوری حوزه هنری مشهد روی صحنه رفته بود.
جشنواره‌هایی برای غیرپایتخت‌نشین‌ها
برپایی جشنواره‌های موضوعی توانست تئاتر را به خانه هنردوستانی ببرد که در طول سال ارتباط تنگانتگی با این هنر ندارند. یازدهمین جشنواره تئاتر خیابانی شهروند لاهیجان، اولین دوره جشنواره تئاتر پانتومیم- زنجان، نخستین جشنواره تئاتر قدمگاه (مباهله) یزد، برگزاری جشنواره استانی تئاتر طنز ساوه از جمله رویدادهایی بودند که از پایتخت فاصله گرفتند و در گوشه و کنار سرزمین ایران برگزار شدند.
همچنین جشنواره‌های رقابتی در اصفهان- سیستان و بلوچستان، کردستان، قزوین، فارس، خراسان رضوی، تهران، یزد، البرز و همدان و جشنواره‌های غیر رقابتی در آذربایجان شرقی، کرمان، مازندران، اردبیل و لرستان را نیز باید به این فهرست اضافه کرد.
تاسیس بنیاد تئاتر ملی
در آخرین جلسه شورای هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۴۰۲، راه‌اندازی بنیاد تئاتر ملی به منظور حمایت از تولید تئاترهای ملی و ایرانی به تصویب رسید.
پیش‌نویس سند تحول هنرهای نمایشی نیز در این جلسه مطرح شد و هوشنگ توکلی، ایرج راد و قطب‌الدین صادقی و اعضای شورا درباره مسایل و ضرورت‌های تئاتر نظرات خود را بیان کردند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این جلسه گفت: شورای هنر از شوراهای اقماری شورای عالی انقلاب فرهنگی است و در شورای هنر سیاست بر این است که مصوبات معطوف به حل مشکل و مساله هنر باشد. در دوره اخیر شورای هنر مواردی از جمله سند موسیقی، تشکیل بنیاد پویانمایی، تاسیس شهر جهانی فناوریهای نرم و صنایع فرهنگی، نشان فرهنگ و هنر و بازار هنر تصویب شد که سند موسیقی و بنیاد پویانمایی در شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز به تصویب رسید.
محمد حسین ایمانی خوشخو، دبیر شورای هنر نیز در این جلسه با ارائه‌گزارشی از فعالیت شورای هنر در یک سال گذشته گفت: شورای هنر فعالانه در این دوره به مسایل هنر پرداخت و در این یک سال، شش مصوبه در حوزه هنر داشت و پنج نهاد و دستگاه نیز گزارش‌هایی را در حوزه فرهنگ و هنر در جلسات مطرح کردند. پیرو مصوبه شورای هنر مبنی بر تدوین سند تئاتر، کارگروهی تشکیل و پیش نویس سند تهیه شد که در جلسات این شورا بررسی می‌شود.
محمود سالاری معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز گفت: پیش‌نویس سند تئاتر با همراهی و همفکری استادان تئاتر تدوین شده است. اگر تئاتر توسعه یابد، سینما، تلویزیون، اخلاق عمومی نیز در جامعه توسعه پیدا می‌کند.
کارگاه‌های آموزش تئاتر در شهرهای مختلف کشور
اداره کل هنرهای نمایشی با مشارکت انجمن هنرهای نمایشی ایران، دفتر توسعه آموزش و مؤسسه هنرمندان پیشکسوت و همکاری امور استان‌های اداره کل هنرهای نمایشی بنا بر ضرورت امر آموزش هنرهای نمایشی در استان‌های سراسر کشور، در تابستان ۱۴۰۲ در شهرهای مختلف کشور کارگاه‌های آموزش تئاتر برگزار کرد.
این کارگاه‌های آموزشی با حضور اکبر زنجان‌پور، احمد کامیابی‌مسک، داوود فتحعلی‌بیگی، آتش تقی‌پور، عبدالحی شماسی، رضا فیاضی، حمید ابراهیمی، سهراب سلیمی و محمد ابراهیمیان در شهرهای مختلف استان‌های کشور برگزار شد.
مدرسان کارگاه‌های آموزشی تئاتر اداره کل هنرهای نمایشی با تأکید بر لزوم تداوم و برنامه‌ریزی این دوره‌های آموزشی، از استقبال خوب و کم‌نظیر هنرجویان در سراسر کشور گفتند و برگزاری این کلاس‌ها را گامی روبه‌جلو دانستند.
در بخش «خانه هنر خلاق» دوره‌های آموزشی تئاتر کودک و نوجوان با همکاری اداره کل هنرهای نمایشی در تالار هنر برگزار شد.
پروژه مکتبخانه سنگلج نیز با همکاری انجمن هنرهای نمایشی، اداره کل هنرهای نمایشی و تماشاخانه سنگلج در راستای آموزش نمایش ایرانی به مرحله اجرا رسید.
بدون دیدگاه