دست‌های خالی تلویزیون در پرداخت به سریال‌های ماورایی

بانی‌فیلم: تلویزیون سالهاست که در مناسبت‌های مذهبی، دستانی خالی دارد؛ شرایط صداوسیما، ایجاب‌های حرفه‌ای این رسانه را که زمانی فراگیر بود و ترکتازی می‌کرد، در وضعیت ریزش مخاطب قرار داده است.
در سال‌های نه چندان دور، تولید برخی از سریال‌ها با مضامین ماورایی و پخش آنها در مناسبت‌های مذهبی از شبکه‌ها، کفه میزان رضایت‌مندی مخاطبان این گونه سریال‌ها را به شکل قابل توجهی سنگین کرد.
یکی از این تولیدات که در زمان پخش در سال ۱۳۸۹ مورد توجه مخاطبان قرار گرفت سریال «ملکوت» به کارگردانی محمدرضا آهنج و تهیه‌کنندگی محسن شایانفر بود.
«ملکوت» بیشتر از آن که خود را در فضاسازی‌های ماورایی درگیر کند، شکلی عینی داستانش را تعریف می‌کرد.
از ویژگی‌های این سریال که ۱۳سال از تولید و پخش‌اش می‌گذرد،‌ بهره‌گیری از تولیدی حرفه‌ای برای ارتباط مناسب با تماشاگر بود. انتخاب بازیگران این سریال و چینش آنها از نکات مثبت سریال «ملکوت» بود.
سالهاست که شبکه‌های تلویزیونی شاهد تولیداتی مانند «ملکوت» نیستند و این ضعف آشکار روال سریال‌سازی صداوسیماست که روندی پرشتاب هم داشته است!
خبرگزاری تسنیم چندی پیش موضوع سریال‌های مناسبتی را بهانه گزارشی قرار داده و طی آن به سریال «ملکوت» هم پرداخته است که در پی ‌می‌آید:

روزهایی که تلویزیون به سریال‌های ماورایی و اصطلاحاً ماه رمضانی نیاز دارند خبری از این سریال‌ها نیست. کارهایی که می‌توانند هنوز ادامه‌دار بشوند؛ از «روز حسرت» سیروس مقدم تا «ملکوت».
روزگاری سازمان صدا و سیما با همکاری خوب هنرمندان حرفه‌ای سینما و تلویزیون به ویژه در ایام و مناسبت‌های ملی و دینی، اقدام به تولید آثاری می‌کرد که از منظر مضمون و محتوا و ساختار ارزشمندِ هنری مخاطب‌پسند بودند. یکی از این حرکت‌های خوب و تأثیرگذار که به مناسبت ماه مبارک رمضان اجرایی می‌شد، تهیه، تولید و پخش سریال‌های موفقی بود که اصطلاحاً به آنها «سریال‌های ماورایی» می‌گفتند. این نوع سریال‌ها را مضامین و محتواهایی تشکیل می‌داد که مخاطب می‌توانست از مسائل و آموزه‌های دینی‌شان بهره ببرد.
این سریال‌ها در آن برهه، مخاطبان خاص خود را داشت و با استقبال خوب تماشاگران میلیونی سیما روبرو می‌شد. مجموعه‌هایی مانند «ملکوت»، «روز حسرت»، «اِغما»، «اویک فرشته بود» و…گرچه بعدها به دلیل تولید سریال‌های تقلیدی از روی آنها با مضامین سطحی و ساختار غیرحرفه‌ای، به روند تولید آثار قوی و غنی ماورایی لطمه خورد و مدیران تلویزیون هم متأسفانه چند سالی است راهی دیگر پی گرفتند و تولید سریال‌های معناگرای رمضانی متوقف شد.
تکرار چند باره آنها و استقبال مخاطبان از سریال‌های بامحتوا و قدرتمند ماورایی مانند مجموعه محتوامحور و معناگرای «اغما»، «روز حسرت» و «ملکوت» که کارگردانان صاحب‌نام و تهیه‌کنندگانِ پیشکسوتی در پشتِ این مجموعه‌ها بودند. یکی از آنها محسن شایان‌فر است که در پاسخ به سؤالی درباره ادامه ساختِ این نوع سریال‌ها تأکید کرد: می‌دانید که احمدرضا معتمدی نزدیک به یک دهه قبل، کاری به نام “زندگی در شیفت دوم” را می‌نوشت که در جریانِ بازنویسی، تبدیل به “ملکوت” شد. در زمان خودش خیلی مورد توجه قرار گرفت و بارها مدیران تلویزیون گفتند فاز دوم این سریال را بسازید. وقتی در چند سال اخیر به سریال‌های رمضانی نگاه می‌کنم واقعاً جای موضوعات معنوی و مذهبی خالی‌است. ما “ملکوت” را تولید کردیم که به مرگ و قیامت می‌پرداخت. آن سال در کنار “زاینده‌رود” حسن فتحی و “جراحت” محمدمهدی عسکرپور یکی از بهترین‌های رمضان بودیم.
وی با اشاره به اینکه قرار بود «ملکوت2» ساخته شود، افزود: وقتی خواستیم سال بعد، فصل دوم “ملکوت” را آغاز کنیم رفتارهای سردرگم‌کننده اداری‌شان، سبب دلسردی‌مان شد؛ با وجود اینکه صورتجلسه کردند فصل دوم این سریال ساخته شود با تغییراتی که در سازمان اتفاق افتاد و شرایط اقتصادی که به وجود آمد دیدیم یک طرفه فایده ندارد و اسبابِ ساخت فراهم نشد. ما همیشه آمادگی ساخت این مجموعه را داریم چون این نکته مهمی است مخاطبان با تماشای چنین سریال‌هایی برای لحظاتی هم شده به فکر فرو می‌روند؛ یاد معنویت و معاد و آخرت می‌افتند. این‌ها نکات مهمی است که تلویزیون باید به سمتِ ساخت چنین کارهایی برود.
این نکته‌ای که تهیه‌کننده قدیمی سینما و تلویزیون به آن اشاره کرد؛ در نقدِ بسیاری از صاحب‌نظران هم وجود دارد تلویزیون مدت‌ها است از ساخت کارهای مناسبتیِ خوب و پژوهشگرانه فاصله گرفته است. این روزها سریال‌هایی روی آنتن می‌روند که هر زمانی می‌توان از حضور آنها در کنداکتورِ سیما بهره برد، اما ساخت سریال مناسبتی یک هنری است که گروه‌های فیلم و سریال‌ها و مخصوصاً سیمافیلم در دوره‌های قبل زیاد به آن توجه می‌کرد.
تکرار سریال‌های دینی و اخلاقی ماورایی در سال جدید و ماه مبارک رمضان در شرایطی که سیما از نظر تولید و پخش مجموعه‌های فاخر و مناسب و شایسته نوروزی و رمضانی فقیر است، تنها برگِ برنده تلویزیون در سال جدید به شمار می‌رود. از همین رو، لازم است تا مسئولان، متولیان و مدیران سازمان صداوسیما باپرهیز از تولید سریال‌های سطحی و بدون محتوا، درهای صداوسیما را به روی هنرمندان حرفه‌ای و متعهد باز کنند تا رسانه ملی با یاری آنها و تولیدآثار درجه یک و شایسته، بینندگان تلویزیون شاهد درخشش مجموعه‌های خوب ماورایی و ماه رمضانی در تلویزیون باشیم.