تلخی‌هایی که پشت شیرینی پنهان است

رضا دادویی نویسنده و یکی از بازیگران نمایش «خانه خراب» درباره ویژگی‌های این نمایش که روایتی از زندگی یک خانواده ایرانی در دوران مشروطه است، توضیحاتی ارائه داد.
رضا دادویی نویسنده نمایش «خانه خراب» که این روزها در تماشاخانه ملک روی صحنه است درباره موضوع این اثر نمایشی به مهر گفت: نمایشنامه «خانه خراب» حول و حوش زندگی یک خانواده در بحبوحه فضای آشفته اجتماعی تهران در روز دوم تیر ۱۲۷۸ که کلنل لیاخوف به دستور محمدعلی شاه قاجار مجلس را به توپ بست، رخ می‌دهد. در این نمایش اتفاقاتی که در حاشیه این روز در خانه یک مرد خسیس و طماع رخ می‌دهد و رابطه این فرد به عنوان پدر خانواده با بچه‌هایش و اجتماع پیرامونش به تصویر کشیده می‌شود. وی به عنوان سمبلی از این جامعه در این بلبشو قصد دارد از وضعیت موجود به نفع خودش استفاده کند و به اهدافش که همان ثروت اندوزی و رسیدن به جاه و مقام است برسد اما فرزندان و خانواده‌اش همراه او نیستند و همین مخالفت حوادث متعددی را در داستان رقم می‌زند.

وی درباره انتخاب این مضمون برای نگارش بیان کرد: از مدت‌ها قبل دغدغه نوشتن از این روز خاص و شرایط اجتماعی آن روزگار را که باعث شکل‌گیری چندقطبی سازی در جامعه شده بود، احساس می‌کردم چون فضای آن دوران به اتفاقات این روزهای جامعه ما نیز نزدیک است. از این رو زمانی که محمدرضا پورحکیمی کارگردان نمایش دراماتورژی اثری براساس نمایشنامه «خسیس» مولیر را به من پیشنهاد داد، احساس کردم الان موقعیت خوبی است که چیزی را که مد نظر دارم، بنویسم تا دغدغه‌هایم شکل اجرایی به خود بگیرد.
دادویی ادامه داد: از این رو این اثر در ابتدا با دراماتورژی «خسیس» مولیر شکل گرفت اما در ادامه آنقدر فضا متفاوت شد که در نهایت به نگارش یک نمایشنامه مستقل و یک درام ایرانی انجامید که شاید تنها مخاطب موشکافی که چندین بار اثر مولیر را خوانده باشد بتواند در لایه‌های زیرین شباهت‌هایی با این نمایشنامه پیدا کند. در واقع می‌توان گفت نمایشنامه «خانه خراب» یک اثر ایرانی درباره حوادث و اتفاقاتی است که در برهه‌ای از زمان در جامعه ایران رخ داده و تلاش دارد از زمانه خودش و بحران‌های جامعه امروز نیز حرف بزند چیزی که نیاز یک نمایش ایرانی است و باعث می‌شود مخاطبان به یک شناخت و ارزیابی از جامعه اطرافشان برسند.
این کارگردان تئاتر با اشاره به فضای طنز نمایش عنوان کردد: با وجودی که نمایش رخدادهای تلخی را به تصویر می‌کشد اما تلاش شده است فضای مفرحی را برای مخاطب بسازد و تلخی و گزندگی در لایه‌های پنهان نمایش جریان داشته باشد. «خانه خراب» طنز شیرینی دارد که سعی می‌کند حرف‌های جدی و پیام‌های تراژیکش را از طریق لحظات طنز و موقعیت‌های کمیک ارائه دهد که همین مساله هم باعث استقبال مخاطبان شده است.
وی درباره شیوه اجرایی نمایش توضیح داد: در عین که در این نمایش داستانی تاریخی و ایرانی روایت می‌شود اما فرم اجرایی چندان برآمده از شیوه‌های نمایش ایرانی نیست و سعی نکردیم برای یک قصه ایرانی که در دوره مشروطه می‌گذرد به سمت شیوه‌های اجرایی نمایش‌های ایرانی برویم و تلاش کردیم شیوه‌ای را برای اجرا انتخاب کنیم که مخاطب امروز نیز آن را بپسندد.
وی درباره حضورش به عنوان بازیگر در این نمایش نیز بیان کرد: بازی کردنم در این نمایش اتفاقی بود و از قبل این نقش را برای خودم ننوشته بودم اگرچه که من نیز مانند خیلی‌های دیگر به واسطه علاقه به بازیگری وارد عرصه هنر شدم اما بعدها این علاقه به سمت نوشتن، ترجمه کردن و کارگردانی در تئاتر و سینما سوق پیدا کرد. اما بازی کردن و تجربیاتی که از سال‌ها قبل در کار با اساتیدی چون رکن‌الدین خسروی، محمود کریمی حکاک، کمال‌الدین شفیعی و اساتید دیگر به دست آورده و آنها را به کناری گذاشته بودم در این نمایش به کمکم آمد و زمانی که یکی از بازیگران نمایش به دلایلی نتوانست با گروه همراهی کند دوستانی که از سابقه بازیگری من خبر داشتند پیشنهاد بازی به جای آن دوست را مطرح کردند. البته انتظار نداشتم این نقش کوتاه آنقدر دیده شود و مورد توجه قرار گیرد اما این استقبال برایم خوشایند است و باعث شد فضای بازیگری را که سال‌ها از آن فاصله گرفته بودم جدی‌تر بگیرم و دوباره خودم را در این عرصه محک بزنم.
کارگردان نمایش «به مناسبت ورود اشکان» تاکید کرد: در سال‌های اخیر با افول یک جریان باثبات و مستمر در حوزه نمایش ایرانی روبرو بودیم از این رو نیازمندیم که به تجربیات و سنت‌های گذشته مان رجوع کنیم و به سراغ مردم، فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌هایی برویم که در جامعه وجود داشته و از آنها غافل شده‌ایم از این طریق است که می‌توانیم برای نسل جوان آگاهی سازی و فرهنگ سازی کنیم و به آنها نشان دهیم که سابقه و گذشته‌ای داریم. از طرف دیگر پرداختن به موضوعات تاریخی و فرهنگی بار دراماتیک زیادی دارد و یکی از راه کارهایی است که می‌تواند ادبیات نمایشی ما را یک گام به جلو ببرد.
وی با اشاره به دیگر ویژگی‌هایی که در نگارش متن مد نظر قرار داده است، گفت: ۲ ویژگی نمایش برای من خیلی ارزشمند و مورد توجه است. این مسائل برایم دغدغه بود و فکر می‌کردم باید جایی برای ثبت در تاریخ بماند. یکی از این نکات پرداختن به مساله جامعه هنری بود چون احساسم این بود که خود ما به عنوان آرتیست و هنرمند وقتی درباره خودمان و همکارانمان صحبت می‌کنیم خیلی نگاه انتقادی داریم و از بیان کردن جنبه‌های مثبت و تلاش‌های صورت گرفته در این زمینه چشم‌پوشی می‌کنیم. ما باید به جوانان امروز این نکته را یادآوری کنیم که هنرمندان، روشنفکران، روزنامه نگاران، ادبا و فرهنگیان نقش کلیدی در تحولات یکی دو سده اخیر جامعه ایران داشتند؛ نقشی که نمی‌توان به راحتی از کنارش گذشت.
دادویی در پایان صحبت‌هایش عنوان کرد: یکی دیگر از مواردی که جزو دغدغه‌هایم بود و دوست داشتم در این نمایش نیز به آن اشاره شود پرداختن به زنان و نقشی است که آنها در عرصه‌ها و موقعیت‌های تاریخی مختلف ایفا کردند. از طرف دیگر نقش اقلیت‌های مذهبی در فعالیت‌های فرهنگی و هنری یکی دو سده اخیر خیلی مورد توجهم بود و می‌دانیم که در عرصه هنرهای نمایشی و موسیقی مدیون اقلیت‌های مذهبی هستیم و این عزیزان در طول این سال‌ها فشارهای زیادی را متحمل شدند تا چراغ فرهنگ و هنر در این سرزمین روشن بماند.
نمایش «خانه خراب» به نویسندگی رضا دادویی و کارگردانی محمدرضا پورحکیمی تا ۱۴ مرداد ماه ساعت ۲۱:۳۰ در تماشاخانه ملک روی صحنه می‌رود.
امیرکاوه آهنین‌جان، محمدهادی عطایی، ندا مقصودی، سیروس همتی، ناصر علی پاشا (عاشوری)، سیدرضا علوی، امید رهبر، الهه حسینی و رضا دادویی بازیگرانی هستند که به ترتیب ورود به صحنه در این نمایش نقش‌آفرینی می‌کنند.