رضوان سنجاقی کارگردان «شورش کلفت‌ها» این نمایش را بازخوانی معاصر از متنیکلاسیک دانست؛ روایتی تازه از زنانی مطرود که این‌بار دیگر نقش قربانی را بازینمی‌کنند.
رضوان سنجاقی یکی از کارگردانان نمایش «شورش کلفت‌ها» که در پردیس تئاترشهرزاد روی صحنه است درباره روند اقتباس و تغییرات اعمال‌شده بر متن ژان ژنه دراین نمایش به مهر گفت: نقطه آغاز این پروژه، ایده‌هایی ذهنی بود که حول محورشخصیت‌های زنِ نمایش شکل گرفت؛ زنانی که رویاهایشان بر باد رفته و درحسرت‌هایی حل‌نشده گرفتار شده‌اند. در اقتباس از این متن، شخصیتی به‌نامشیرفروش را اضافه کردیم که در نمایشنامه اصلی وجود نداشت؛ او اولین مردی استکه این زنان با او مواجه می‌شوند و همین برخورد، لایه‌های تازه‌ای به روایت اضافهمی‌کند.
وی با اشاره به سختی کار روی متون قدیمی تر عنوان کرد: نمایشنامه ژنه متنی دشوار وپرچالش است؛ قهرمانان او، از جمله همین ۲ خواهر، نمایندگان طبقات مطرودجامعه‌اند اما در اقتباس جدید، تلاش کردیم آنان را از موقعیت استثمارشده خارجکرده و به سمت کنش‌گری و عصیان ببریم. به باور من، اگر قرار است متنی کلاسیک درزمانه ما اجرا شود، باید بازخوانی و بازنویسی شود تا با مسائل و زبان امروز جامعههم‌خوانی داشته باشد.
وی درباره روایت این اثر نمایشی، افزود: این نمایش برداشتی آزاد از نمایشنامه«کلفت‌ها» نوشته ژان ژنه است که از رویداد خبرسازی در دهه ۵۰ در اروپا الهام گرفتهشده است. این خبر حاکی از قتل زنی تقریبا میانسال و دختر نوجوانش توسطکلفت‌های خانه بود. موضوعی که به فاصله طبقه بورژوازی و پرولتاریا اشاره مستقیمدارد. در نمایشنامه‌های ژان ژنه قهرمانان از مطرودان جامعه هستند، مستخدمین زیردست و افراد زیرنفوذ که دست به کارهای بزرگی می‌زنند. در این نمایش روایت ۲خواهر کلفت را می‌بینیم که در خانه‌ای مجلل برای خانمی به نام لوموسیا کار می‌کنند. آنها که در حسرت ازدواج و تجربه زندگی انسانی به‌سر می‌برند، با ورود شخصیتیجدید به نام شیرفروش، به عنوان تنها مردی که کلفت‌ها دیده اند، آنها جذب ویمی‌شوند و در نهایت تصمیم به شورش می‌گیرند. این شورش به قتل خانم خانه باجوشانده‌ای مسموم و انداختن تنها معشوق او به زندان ختم می‌شود.
سنجاقی درباره ساختار اجرایی نمایش «شورش کلفت‌ها» عنوان کرد: در فرم، ابتدااسکلت‌بندی نمایشنامه اصلی حفظ شد اما بخش زیادی از متن حذف و با نگاهخودمان بازنویسی شد. فرم اثر تلفیقی از فضای کلاسیک و مدرن است. از عناصرعروسکی در قالب ماروت بهره گرفتیم، که ترکیب انسان و عروسک است تا فضای بازیدر بازی به شکل مناسب‌تری اجرایی شود، برای شخصیت خانم خانه، پرفورمنسیطراحی کردیم که اغراق در آن شخصیت را برجسته‌تر نشان دهد. از سایه‌بازی، طراحیصحنه‌ای با ملافه‌های آویزان که نشانی از رختشور خانه این عمارت مجلل است وهمچنین موسیقی زنده در خدمت روایت استفاده کردیم. هدف ما این بود که هر ۱۵دقیقه یک تصویر تازه در ذهن مخاطب خلق شود و متن دیالوگ محور ژنه را به سمتتصویری‌تر شدن پیش ببریم.
وی درباره چالش‌های اقتباس از آثار کلاسیک افزود: دست بردن در متونی که جایگاهتثبیت‌شده‌ای در تاریخ تئاتر دارند، کار دشواری است. اما دوره‌ای که با محمد چرمشیرگذراندم، تاثیر به‌سزایی در یادگیری چگونگی اقتباس بدون آسیب زدن به شاکله اثر ومنطبق کردن آن با شرایط روز جامعه، در من گذاشت به همه دوستانی که علاقه‌مند بهاقتباس از متون کلاسیک هستند، پیشنهاد می‌کنم مقاله ایشان در باب اقتباس رامطالعه کنند. اگر برای یک متن کلاسیک پلات تازه‌ای نداریم، بهتر است سراغش نرویم.
وی بیان کرد: برخی آثار کلاسیک مثل نمایشنامه‌های شکسپیر، امکان خوانش از زوایایگوناگون را دارند، به عبارت بهتر این دسته از آثار را می‌توان از ابعادی چونروان‌شناختی، جامعه شناختی، فلسفی و … بررسی کرد، اما اجرای موفق نیازمند تمرکزروی یکی از این ابعاد است تا انسجام نمایش حفظ شود. همچنین نباید از هجمهطرفداران متعصب متون کلاسیک ترسید چراکه اقتباس خلاقانه، جزئی از فرآیند زندهنگه داشتن این آثار در بستر زمان است.
سنجاقی در بخش پایانی صحبت‌های خود به شرایط اجرای این اثر در پردیس تئاترشهرزاد اشاره کرد و گفت: در روند اجرا با چالش خاصی روبه‌رو نبودیم و خوشبختانهمسئولان سالن همکاری خوبی با گروه ما داشتند و تا حد امکان در مراحل آماده‌سازی واجرا، همراهی لازم را داشتند.
نمایش «شورش کلفت‌ها» که اقتباسی آزاد از نمایشنامه «کلفت‌ها» نوشته ژان ژنهاست، به نویسندگی رضوان سنجاقی و کارگردانی مشترک محمدرضا امیرصادقی ورضوان سنجاقی از ۵ فروردین در سالن شماره ۳ پردیس تئاتر شهرزاد روی صحنه رفتهاست.
رضوان سنجابی، فائزه زرکش‌بهاری، فروغ بهرامی، هرمان مولوی و نیما فرد، گروهبازیگران «شورش کلفت‌ها» را تشکیل می‌دهند.
بدون دیدگاه