پاستا: خمیراک، ماکارونی: نی‌رشته؛ ماجرای واژه‌های انتخابی فرهنگستان زبان چه بود؟

بحث بر سر واژه‌های اعلام شده توسط فرهنگستان زبان فارسی در سال‌های اخیر به نوعی نُقل مجالس بوده است؛ نمونه‌ای از آن نیز انتخاب واژگانی مانند «خمیراک» برای «پاستا» است.
به گزارش تسنیم، واژه‌گزینی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی طی سال‌های اخیر بازتاب‌های خبری متعددی داشته است. عده‌‌ای با آن مخالف بوده‌اند و عده‌ای دیگر از آن استقبال کرده و آن را مایه قوام و ماندگاری زبان فارسی دانسته‌اند. بحث بر سر واژه‌های اعلام شده در سال‌های اخیر به نوعی نُقل مجالس بوده است. موافقان و مخالفان دلایل خود را درباره واژه‌های انتخاب شده اعلام کرده‌اند و خلاصه بحث واژه‌های انتخابی، همواره داغ بوده است؛ نمونه‌ای از آن نیز انتخاب واژگانی مانند «خمیراک» برای «پاستا» و «خمیربرگ» برای «لازانیا» بوده است.
پس از اعلام این واژگان، عده‌ای با آن مخالفت کرده و عنوان کرده‌اند که این واژگان امکان استفاده در فضای عمومی جامعه را ندارد و مورد اقبال قرار نمی‌گیرد. با وجود این حرف و حدیث‌ها، صفحه فرهنگستان زبان و ادب فارسی در فضای مجازی با بازنشر مطلبی نسبت به انتخاب این واژگان توضیحات بیشتری داده است. در این توضیحات تأکید شده است که انتخاب واژگانی مانند «خمیراک» و «رشتار»، جزوه واژگان تخصصی هستند و برای استفاده در نام غذا انتخاب نشده‌اند.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی در سال‌های اخیر کوشیده با ورود به حوزه‌های علوم نوین، برخی از واژگان را معادل‌سازی کند که به نظر می‌رسد انتخاب واژگانی چون خمیراک و … نیز در این حوزه می‌گنجد. در مطلبی که در صفحه فرهنگستان زبان و ادب فارسی قرار گرفته،‌ آمده است:
احتمالاً شنیده یا خوانده‌اید که واژهٔ خمیراک در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای pasta انتخاب شده‌است؛ اما، آنچه کمتر درباره‌اش گفته می‌شود، آن است که این معادل برای استفاده در نام غذا ساخته نشده، بلکه، مانند بسیاری از واژه‌های تخصصی، برای متخصصان برگزیده شده تا «انواع محصولات خمیری را که از آرد زبرِ گندم سخت و در طی مراحل مختلفِ خمیر کردن و رشته‌‏ای کردن و خشک کردن حاصل می‌شوند»، چنین بنامند.
گروه واژه‌گزینی تغذیه و صنایع غذایی در اوایل دههٔ 1380 با حضور متخصصانی چون زنده‌یاد دکتر مسعود کیمیاگر، دکتر سید ابوالقاسم جزایری، دکتر محمد شاهدی، دکتر پروین زندی، دکتر فروغ‌اعظم طالبان، و دکتر حسن لامع در فرهنگستان تشکیل شد. این گروه، در ابتدای فعالیت، بررسی واژه‌های مربوط به محصولات خمیری را در برنامهٔ کاریِ خود قرار داد و تصمیم گرفت که با فارسی‌سازی آن‌ها، کار را برای کاربران این اصطلاحات در دانشگاه‌ها و کارخانه‌های صنایع غذایی ساده‌تر و دقیق‌تر کند. چند واژهٔ دیگرِ این مجموعه، که در دفتر اولِ واژه‌های مصوب در سال 1384 منتشر شده، عبارت‌اند از: pasta خمیراک، macaroni نی‌رشته، spaghetti رِشتار، lasagna خمیربرگ.
فرهنگستان تاکنون برای نام‌های غذاها معادل‌سازی نکرده‌ و برای غذاهای ملل، از‌جمله پیتزا و پاستا و لازانیا، اسپاگتی و ماکارونی معادل فارسی نساخته‌ است.