ویرانی، عشق، زندگی و هنر؛ چهار زاویه متفاوت در یک تصویر

*جمشید پوراحمد

مملکت‌مان هنرمندان بسیاری در دل خود دارد که بنا بر هزار و یک دلیل ناگفته و ناشنیده، پنهان و ناشناخته‌ مانده‌اند.
قصد دارم در این نوشتار، عکاسی هنرمندی را معرفی کنم که در وادی هنر عکاسی ناشناخته مانده…
نجمه نظری زنی با ظرافت اما در لباس و خصلتی مردانه، سیه چرده، تحصیل‌کرده، ساده‌دل و فداکار است که با تمامی این خصلت‌هایش، مأخوذ به حیا بودن را نیز باید برشمارم؛ خصلتی که در خونش جاری‌ست.
او سختی‌های زیادی را از سر گذرانده؛ او بیرون آمده از مصیبت فراموش نشدنی و تاسف بار زلزله بم است.

****

تابستان ۹۸ با گروه تولید، در شهر بم بودیم و در تدارک پیش تولید پروژه مستند آفرین آفرینش.
شبی یکی از بچه‌های تدارکات که اهل بم بود، از وسعت فاجعه و تلخی روزهای زلزله و اینکه فریادرسی نداشتند می‌گفت؛ او لابلای روایت‌هایش، از نجمه نظری بانوی قهرمان و هنرمند شهرش با افتخار یاد کرد.
با وجود اینکه من و ما همچنان ماتم‌زده و نگران فاجعه زلزله بم بودیم و هستیم و غم مضاعف بنده از دست دادن رفیق هنرمندم، ایرج بسطامی بود که جایگزین نداشته و نخواهد داشت، اما حسی پنهان به من نهیب می‌زد که قصه زندگی نجمه نظری به بزرگی یک حماسه و تراژدی است و گنجاندن این روایت عظیم در قالب چند خط، کم لطفی و بی مهری به این بانوی هنرمند خواهد بود.

****

در ظهر یکی از روزهای حضورمان در بم، توانستم شماره تلفن نجمه نظری را پیدا و او را از تهران به زادگاه و خانه پدریش دعوت کنم.
شنیدن داستان زندگی نجمه از زبان خودش باورنکردنی و دشوار بود؛ سهم او از زلزله غمبار بم، از دست دادن پدر، مادر، خواهر و دیگر عزیزانش بود که هر کدام به تنهایی می‌تواند هر شخصیتی را ویران کند.
نجمه در روزهای پس از وقوع زلزله، پیکر همه عزیزانش را می جوید به جز ابراهیم پدرش.
چندی بعد چهره پدرش را لحظه‌ای در اخبار تلویزیون می‌بیند که در هلیکوپتر و در میان مجروحین عازم تهران است.
نجمه، با عزمی دلاورانه، مهربان و دلسوز بازمانده‌های خانواده‌اش می‌شود.
او با پذیرش انبوهی بی‌سامانی برای خود، همه را سامان می دهد.
اما این تمام زجر، مشقت و سختی نجمه نبود. او در روزهای سخت و بحرانی بعد از زلزله، متوجه آسیب بزرگ در زندگی زناشویی‌اش می‌شود که روح او را به مسلخ می‌برد!
نجمه متوجه بی خردی و بی‌کفایتی همسرش و غلتیدن او به دام اعتیاد می‌شود!
از این لحظه تلخ به بعد است که او به علاوه بر مرحم گذاشتن بر زخم‌ مرگ عزیزانش، به تنهایی مسئولیت سنگین تربیت و نگهداری دو دخترش را هم با جان دل می‌پذیرد.
نجمه برای بقا و خوشبختی فرزندانش در سیاه‌چاله زندگی می‌ماند، در راه سامان بخشیدن به زندگی خانواده و فرزندانش و سعادت آنها، جوانی و آرزوهای خود را چون عزیزانش به دل خاک می‌سپارد و فداکارانه زندگیش را به پای خوشبختی خانواده‌اش می‌ریزد؛ او برای آماده ساختن زمینه ایجاد رفاه و آرامش پدر، خواهر، برادر و دو فرزند دخترش به کرمان می‌آید.
نجمه به غیر از استعداد ذاتی و دانش سینمائی‌اش، تجربه بیست سال کار با دوربین را هم داشت. عکس‌های او، ویژگی‌های خارق‌العاده‌ای داشتند چرا که آنچه او به تصویر کشیده، عین خانواده پرجمعیتی است که همگی‌شان هنرمندند، هنرمندانی از جنس نقاش، موسیقی‌دان، شاعر، نویسنده و آوازه‌خوان…
عکس‌های او ریشه‌دار و هویتمند هستند و به اعتقاد جمعی از هنرمندان صاحب نام، آنچه را که نجمه نظری به تصویر کشیده، بی‌نظیر و قابل تحسین است.
اگر در کوران بی‌توجهی‌ها، از نجمه حمایت می‌شد، او به جایگاهی می‌رسید که لیاقتش را داشت و دارد.
تمام امکانات برای ساخت یک تله‌فیلم برای این هنرمند مهیّا شد، برای دریافت مجوز ساخت، به اداره ارشاد کرمان مراجعه کرد. جای تعجب اینجاست که در آنجا بنده را می‌شناختند ولی نجمه نظری را نه!
او براساس ضوابط ارشاد و با حضور بنده، شرایط و توانایی ساخت تله فیلم را کاملا داشت.
جناب علیزاده مدیرکل ارشاد کرمان از دوستان، انعطاف پذیر، دلسوز و کاربلد هستند اما براساس یک رسم و قاعده موجود کشور که اکثر مسئولان، متخصص تخریب، ویرانی، مانع تراشی، منفی بافی و سفیر ایجاد نارضایتی هستند!(نمونه کامل و مصداق این ویژگی‌ها را می‌توان در شخص معاون هنری ارشاد کرمان یافت که به اعتقاد حقیر، جایگاه ایشان نه معاونت هنری، بلکه شغلی دون‌پایه در ارشاد است!) متاسفانه آقای علیزاده مدیرکل محترم زمانی در جریان کارشکنی‌ها و مانع‌تراشی‌ها برای نجمیه نظری قرار گرفتند که کار از کار گذشته و زمان از دست رفته بود.
با اینکه شاید دیر باشد اما فرصت را مغتنم می‌شمارم و در این نوشتار برای معاون هنری ارشاد کرمان آرزو داشتن انسانیت، سواد، خرد و اندکی دانش می‌کنم و برای سرکار خانم نجمه نظری آرزوی موفقیت…