نمادپردازی خاص، یگانه و متفاوت فرش‌های سجادهای یا محرابی سیستان و بلوچستان که در هیچ یک از نقاط دیگر ایران یافت نمی‌شود علاوه بر آنکه بر یک طرفه بودن فرش‌های سجادهای تأکید جالبی دارد، به لحاظ بصری بسیار ارزشمند و دارای مفاهیم آیینی کهن و برگرفته از نمادهای دینی است.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، آزاده پشوتنی‌زاده عضو هیات علمی پژوهشگاه و سرپرست طرح پژوهشی نمادهای آیینی و اسطورهای فرش‌های سجادهای استان سیستان و بلوچستان 21 شهریور 1401 با اعلام این خبر گفت: تمامی هنرهای سنتی ایران، دارای وجوه جذابی از زیبایی‌شناسی هستند و ویژگیهای بصری این هنرها به قدری شایسته و شاخص است که هر بینده‌ای با هر سطح از فرهنگ و یا نژاد و ملیتی را به خود جذب می‌کنند.
او تصریح کرد: چشم‌نوازی هنرهای دستی ایران و به‌خصوص هنرهای سنتی که دارای نمادهای فرهنگی بسیارند، از منظر هویتی نشانگر سابقه دیرینه وعمیق فرهنگ ایرانی در تمام وجوه زندگی مردم این سرزمین هستند از این روی فرش ایرانی به عنوان عالی‌ترین هنرسنتی و صنایع‌دستی ایران، نمادهای فرهنگی و هنری ادوار گوناگون تاریخی را در خود زنده نگه داشته و از نسلی به نسل دیگر انتقال داده است.
پشوتنی‌زاده افزود: فرش‌های سیستان و بلوچستان، در عین سادگی و بهره‌مندی از نقش‌مایه‌های ساده و خطی بیانگر تعمد هنرمند در ساده‌سازی برای بهره‌مندی از پیشینه تاریخی و هنری خود است و وجه متمایزکننده فرش سیستان و بلوچستان نسبت به نقاط دیگر ایران، تکرار نقش‌مایه‌های سفالهای شهر سوخته است.
او اظهارکرد: بدین معنا که هنرمندان وارث نسل به نسل این نقوش بوده‌اند چرا که تا پیش از کشف سفالهای شهر سوخته و بی‌اطلاعی از وجود آنها، هنرمندان این خطه به بافت تصاویر سفالهای منقوش می‌پرداختند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه نکته قابل تأمل دیگر که در فرش‌های سیستان و بلوچستان قابل پیگیری است را ، وجود فرش‌های سجادهای خاص دانست و گفت: گرچه در تمام نقاط ایران، به سبب دین رسمی اسلام، فرش‌های سجادهای بافته می‌شوند اما فرش‌های سجادهای سیستان و بلوچستان دارای وجوه نمادینی هستند که تمام ادیان الهی را با یکدیگر پیوند می‌زنند.
سرپرست طرح پژوهشی نمادهای آیینی و اسطورهای فرش‌های سجادهای استان سیستان و بلوچستان تصریح‌کرد: رمزهای اعداد که در تعداد گلبرگ‌های گل و یا تعداد انگشتان دست‌هایی که محل قرارگیری دست‌های نمازگزاران و جهت قرار گرفتن سجاده را مشخص می‌کنند؛ از مشخصه‌های بارز و خاص این فرش‌ها محسوب می‌شوند.
او افزود: از دیگر موارد می‌توان به پنجه فاطمه، پنجه مریم یا دست میریام اشاره کرد که هر سه نام به محل قرارگیری دست‌های نمازگزار اطلاق می‌شود، همنامی حضرت فاطمه، حضرت مریم (مسیح) و میریام/ خواهر حضرت موسی (یهودیت) و اتحاد آنها به وسیله گل/ ستاره هشت‌پر زهره که بر کف دست نقش شده و نماد ایزدبانوی ناهید (زرتشت) است آیینی‌ترین مفاهیم اسطورهای و دینی را به نمایش میگذارد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری، با بیان اینکه حضور درخت زندگی که در ادبیات دینی تمام ملل و بخصوص ادیان الهی، عامل پراهمیت دیگری‌است که در فرش‌های سجادهای سیستان و بلوچستان دیده می‌شود گفت: این سه عنصر، از یگانه‌ترین و ویژه‌ترین عناصر نمادین در فرش‌های سجادهای بشمار می‌رود که منحصر به سیستان و بلوچستان است.
بدون دیدگاه