زبان‌شناسی را به صورت علمی خوانده بود و وقتی می‌دید بعضی‌ها که بیشتر ادیب‌اند، اما به زبان با دیدی تجویزی نگاه می‌کنند و مسائلی را درباره زبان فارسی مطرح می‌کنند، فریاد او بلند می‌شد.»
به گزارش ایسنا، محمدرضا باطنی پانزدهم دی سال ۱۳۱۳ در اصفهان متولد شد و اگر ۲۱ اردیبهشت ۱۴۰۰ در ۸۷ سالگی رخت از دنیای فانی نمی‌بست، امروز تولد ۸۹ سالگی مردی را جشن می‌گرفتیم که مقالات و نظراتش در مجله‌ها و مطبوعات گاه جنجال‌برانگیز بود.
باطنی پس از دریافت دیپلم ادبی وارد دانشسرای عالی شد و در سال ۱۳۳۹ از رشته زبان و ادبیات انگلیسی فارغ‌التحصیل شد. او در سال ۱۳۴۰ به انگلستان رفت و از دانشگاه لیدز فوق لیسانس زبان‌شناسی گرفت و با دفاع از رساله‌ای که بنا بود از آن در لندن دفاع کند، در دوره تازه‌تاسیس دکتری زبان‌شناسی دانشگاه تهران، در خردادماه ۱۳۴۶ دکتری زبان‌شناسی همگانی و زبان‌های باستانی دریافت کرد. پس از آن در مهرماه ۱۳۴۶ به عنوان استادیار زبان‌شناسی در گروه زبان‌شناسی دانشگاه تهران آغاز به کار کرد. او در سال ۱۳۶۰ و پس از انقلاب فرهنگی با بازنشستگی از دانشگاه مواجه شد.
محمدرضا باطنی از سال‌های تدریس در دانشگاه با مطبوعات در زمینه نگارش مقاله‌هایی درباره مسائل اجتماعی و فرهنگی همکاری داشت، این همکاری پس از انقلاب نیز با ماهنامه «آدینه» و سپس «دنیای سخن» و چند نشریه ادامه داشت. از جمله مقاله‌های تاثیرگذار او «اجازه بدهید غلط بنویسیم» و «هیاهو بر سر هیچ»، نقدی بر کتاب «غلط ننویسیم» ابوالحسن نجفی بود؛ درست زمانی که بسیاری به تجلیل از کتاب «غلط ننویسیم» ابوالحسن نجفی می‌پرداختند، او در دو مقاله به نقد صریح این کتاب پرداخت.
پس از آن، باطنی در سال ۱۳۶۴ با تقاضای موسسه فرهنگ معاصر شروع به تالیف یک فرهنگ دوزبانه انگلیسی-فارسی کرد و این فرهنگ در اردیبهشت ۱۳۷۲ به بازار عرضه شد. او پس از آن به همکاری با موسسه فرهنگ معاصر ادامه داد و حاصل این همکاری تالیف و تدوین طرح‌های گوناگون فرهنگ‌نویسی بود.
علی‌اشرف صادقی، زبان‌شناس درباره او گفته است: «باطنی مرد بسیار محکم، اصولی و خیلی اخلاقی بود که به هیچ‌وجه از اصولی که به آن معتقد بود تخطی نمی‌کرد. زبان‌شناسی را به صورت علمی خوانده بود و وقتی می‌دید بعضی‌ها که بیشتر ادیب‌اند، اما به زبان با دیدی تجویزی نگاه می‌کنند و مسائلی را درباره زبان فارسی مطرح می‌کنند، فریاد او بلند می‌شد؛ مثلا فلان کلمه عربی در زبان عربی این‌طور به کار رفته و در فارسی این‌طور و نباید این‌طور باشد و باید مانند اصل عربی‌اش به کار رود، این مسائل در زبان‌شناسی مطرح نیست و هر زبانی از زبان‌های دیگر واژه قرض می‌کند و آن‌ها را در قالب مبانی آوایی و دستوری خود درمی‌آورد.»
از آثار او در حوزه زبان‌شناسی می‌توان به «توصیف ساختمان دستوری زبان فارسی»، «مسائل زبان‌شناسی نوین»، «نگاهی تازه به دستور زبان»، «چهار گفتار درباره زبان»، «درباره زبان»، «زبان و تفکر»، «پیرامون زبان و زبان‌شناسی» و … اشاره کرد. از آثارش در زمینه ترجمه نیز «زبان و زبان‌شناسی» رابرت هال، «زبان‌شناسی جدید» مانفرد بی یرویش، «درآمدی بر فلسفه» بوخینسکی، «دانشنامه مصور»، «مغز و رفتار» فرانک کمپ بل، «خواب» یان اوزوالد،«ساخت و کار ذهن» بلیک مور، «انسان به روایت زیست‌شناسی» و … هستند. فرهنگ‌ها نیز بخش دیگری از تالیفات او هستند. «فرهنگ معاصر پویا: اصطلاحات و عبارات رایج فارسی (فارسی – انگلیسی)» تالیف باطنی توانست عنوان برگزیده سی و دومین دوره جایزه «کتاب سال جمهوری اسلامی» را در سال ۹۳ به خود اختصاص دهد.
بدون دیدگاه