دکتر فاطمه عبدی*
چند دهه پیش اگر دنبال خبری داغ بودی، آن را در روزنامه‌ها و جراید می‌یافتی؛ بیشتر در هفته‌نامه‌ها.
نویسندگان و ناشران این جراید یک هفته وقت داشتند تا خبر را راستی‌آزمایی کنند؛ صحت منبع خبر را بررسی کنند تا مبادا خبری کذب و نادرست منتشر شود.
اگر مطلبی به اشتباه چاپ می‌شد مدیر نشریه پاسخگو و موظف به پوزش بود.
در سال‌های اخیر فضای مجازی سرعت تولید و انتشار اخبار را هزاران بار بیشتر کرده است. روزانه از طریق منابع مختلف، بمباران خبری می‌شویم. شاید به نظر اتفاق خجسته‌ای بیاید که هر لحظه که گوشی همراهمان را باز می‌کنیم در جریان داغ‌ترین و مهم‌ترین رویدادها قرار می‌گیریم؛ اخباری که گاه بدون راستی‌آزمایی و حتی کوچکترین مسئولیتی منتشر می‌شوند.
در این میان این پرسش مطرح می‌شود که مرز «درست» و «نادرست» کجاست؟ آیا انتشار مطالب نادرست عواقبی برای منتشرکننده آن دارد؟ جواب این سوال در بیشتر موارد منفی است!
حجم بسیار گسترده این خبرها نیز مخاطب کم حوصله و عجول امروزی را دچار نوعی بی‌توجهی و بی‌دقتی تکانشی می‌کند که نتیجه آن دریافت انبوه اخبار به شیوه‌ای سطحی و بی‌ریشه است.
میزان توجه و تمرکز کاربران فضاهای مجازی به چند ثانیه تقلیل پیدا کرده است؛ نوعی سطحی‌نگری که گاه از سوی افراد مغرض مورد سوء‌استفاده قرار می‌گیرد.
اگر چه رسوا کردن بدکاران و تبهکاران در شبکه‌های مجازی اتفاق درست و بجایی است اما به همان میزان بی‌حرمتی به افراد بدون هیچ دلیل و شواهدی اتفاق نادرست و نابجا‌یی‌ست.
سوالی که مطرح می‌شود این است که قصد و غرض منتشر‌کنندگان این نوع شایعات چیست؟
چه بسیار کسانی که صرفا برای جلب توجه مخاطبان یا جذب دنبال کنندگان بیشتر در فضای مجازی، اخبار کذب و ناصحیح را نشر می‌دهند. ایجاد هیجان و متعاقب آن جوسازی و سواری کردن روی امواج خبری نیز برای عده‌ای خالی از فایده نیست.
استفاده از نوعی مکانیسم دفاعی روانی، برای پنهان کردن خبط و خطاهایی که اتفاقا خود فرد درگیر آن بوده و اکنون با فضاسازی و جوسازی دیگران را متهم به آن امور می‌کند نیز می‌تواند از دلایل اقدام به این امور ضد‌اخلاقی باشد!
متاسفانه اخبار و شایعاتی که آبرو و حیثیت اشخاص را مورد هجمه قرار می‌دهد؛ گاه بدون هیچ گونه راستی‌آزمایی و مسئولیتی در سطح وسیع پخش می‌شود و چه بسا آسیب جدی به زندگی خصوصی و اجتماعی افراد می‌زند.
ای کاش قوانین نشر خبر در فضاهای مجازی در جهان، بدون محدود کردن آزادی کاربران، نظارتی جدی بر درستی اخبار منتشر شده داشتند تا این امکان می‌توانست راهی برای ارتباط زیبا و سالم میان انسان‌ها باشد؛ نه چاهی برای سقوط انسانیت…
*روانشناس
بدون دیدگاه