*مروری بر کارنامه هنرمندی دیرپا که ستاره‌ای ماندگار از دوران طلایی هنرپیشگی‌ست
بانی‌فیلم: اواخر دهه چهل و با موفقیتی که فیلم «قیصر» در گیشه سینماها داشت، به جز تاثیری که سینمای ایران از اولین ساخته مسعود کیمیایی گرفت، جریان کلی بازیگری هم عوض شد و سمت‌وسویی خلاف سالهای گذشته یافت.
اگر پیش‌تر، شمایل قهرمانان فیلم‌های سینمای ایران را عمدتاً مردانی تشکیل می‌دادند که با مولفه‌های رفتاری متاثر از جوانان پایین شهری، متهور و نترس به دل ماجراها می‌زدند و پایان این فیلم‌ها غالباً با شادی همراه بود، اما با ظهور «قیصر»، برای نخستین بار قهرمان فیلم در کنش و واکنشی متلاطم میان قهرمان و ضدقهرمان، تماشاگر را درگیر کرد و این شخصیت و کاراکتر سینمایی، دست آخر با مرگ محتوم، رویه‌ای جدید از پایان‌‌بندی فیلم‌های سینمایی را بنیان گذاشت.
در سالهای ابتدایی دهه پنجاه و در کشاکش ظهور سینمای اجتماعی و با درخشش بازیگر شاخصی مانند بهروز وثوقی، یکی از ویژه‌ترین اتفاق‌های در حوزه هنرپیشگی سینمای ایران رخ داد و فضا برای ظهور یکی از مهم‌ترین بازیگران سینمای ایران باز شد؛ بازیگری روی پرده سینماها ظاهر شد که بدون تقلید از هنرپیشه‌های پیش از خود و یا دنباله‌روی از جریان‌های موفق هنرپیشگی، گام نخست خود را در سینمای ایران محکم برداشت؛ سعید راد.
سعید راد هنرمندی‌‌ست که تنها تشابه‌اش با شخصیت سینمایی و نقش‌های بهروز وثوقی، قرار گرفتن در ظاهر یک ضدقهرمان بود، با شناختی درست از دنیای بازیگری آن سالها، به خوبی توانست مسیر خاص هنرپیشگی خود را پیدا کند و تبدیل به ستاره‌ای در سینمای متفاوت اجتماعی شود.
سعید راد البته در این مسیر از راهنمایی‌های فیلمسازانی بهره برد که او همیشه فروتنانه، به نیکی از آنها یاد می‌کند؛ از امیر نادری که سهم بزرگی در شناساندن توانایی‌های بازیگریاش داشت تا ناصر تقوایی، مسعود کیمیایی و حتی کامران شیردل. سعید راد پس از انقلاب هم با حضوری دوباره و پس از سالها در «دوئل» توانست همکاری تاثیرگذاری با احمدرضا درویش داشته باشد. خاطره بازی او در سریال «در چشم باد» در نقش رضاشاه، هنوز بهترین نقش‌آفرینی در میان انبوهی از نقش‌های رضاشاه است!
قدرت بازیگری سعید راد در کنار تلاش برای دستیابی به چشم‌اندازهای نو در هنرپیشگی و همنیطور تنوع نقش‌هایی که در سینمای ایران ایفا کرد، سالها او را به مرد اول کاراکترهای شورشی سینمای ایران مبدل ساخت.
شکل بازیگری سعید راد متفاوت است؛ روش او در ارایه نقش تقلیدناپذیر و به شدت منحصر به خود اوست. این هنرمند حتی در سالیان پس از انقلاب هم تلاش ویژه‌ای در حفظ شیوه‌های خاص بازیگریاش به کار بست؛ چه آن زمان که در نقش خلبان «عقابها»ی ساموئل خاچکیان ظاهر شد و چه وقتی پس از بازگشت از غربت، نقشی منفی اما موثر در «دوئل» احمدرضا درویش را برعهده گرفت.
خاطره بازی سعید راد در «تنگنا»، «صادق کرده»، «کافر»، «صبح روز چهارم»، «سفر سنگ»، «خط قرمز»، «برزخی‌ها»، «دادشاه»، «عقابها» چنان در یاد دوستداران سینما پررنگ است که هنوز بسیاری از فیلم‌های او علاقمندان زیادی دارد!
وقتی به روند دوران هنرپیشگی در سینمای ایران نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم که هنرپیشه‌های نقش اول فیلم‌های سینمایی، از مجید محسنی و ناصر ملک‌مطیعی تا محمدعلی فردین و ایرج قادری و بهروز وثوقی، سهم خاصی در بالا بردن کلاس هنرپیشگی داشته‌اند.
صرف نظر از محدودیت‌هایی که پیروزی انقلاب در مسیر فعالیت تعداد زیادی از ستاره‌های سینما گذاشت و با وضع ممنوعیت‌ها، پای بازیگران از سینما بریده شد، اما تاثیری که این هنرمندان در سینمای ایران گذاشتند، هنوز هم موضوع بسیاری از تفسیرها و گزارش‌های منتقدان و نویسندگان سینمایی است.
سعید راد هرچند با ایجاد موانع در مسیر بازیگری خود ناچار به کوچ اجباری و ترک وطن شد، اما برخلاف انتظار بسیاری، در مدت نزدیک به هفده سال اقامت لاجرم در خارج از مملکت، شرافت حرفه‌ای و اعتبار هنری‌اش را حفظ کرد و به ده‌ها پیشنهاد بازیگری که برخلاف اعتقاد وطن‌دوستانه‌اش بود، پاسخ منفی داد.
سعید راد به لحاظ شخصیتی هم خصوصیت‌هایی دارد که نشان می‌دهد با بخش بزرگی از «گعده»های بازیگری در سالهای اخیر، در تضادی معنایی قرار دارد.
او رک‌گویی‌ست که مصلحت‌اندیشی ندارد!
برای جایگاه سینمایی‌اش چنان ارزشی قائل است که خود را دربند بده‌وبستان‌های رایج برخی سازندگان پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی نمی‌کند!
سعید راد به دلیل اخلاقمندی و پایبندی‌اش بر اصول حرفه‌ای تلاش خاصی برای دوری گزیدن از رفت‌وآمدهایی دارد که در بسیاری از آن دورهمی‌ها و مهمانی‌ها، نقش‌های فیلم‌ها و سریال‌ها تقسیم می‌شوند!
زمان انتشار این مطلب شاید خیلی زودتر باید می‌بود اما کثرت مشغله‌های ناخواسته، مانع شد هرجند که بهانه‌ها را برای همین مواقع گذاشته‌اند!
سعید راد ستاره‌ای‌ست که در سینمای ایران متولد شد و در بیش از پنجاه سال فعالیت هنری‌اش، همچنان در اوج قرار دارد.
سعید راد ستاره‌ای که متولد شد و ستاره مانده است.
بدون دیدگاه