سالمرگ هنرپیشه‌ای که به نقش‌ها هویت می‌داد؛ جمشید مشایخی

«جمشید مشایخی با ایفای نقش در ژانرها و شخصیتهای مختلف از ناصرالدین شاه و کمال الملک تا یک رفتگر نشان داد چقدر انعطاف‌پذیر و آماده پذیرش نقش‌های پیچیده، چند وجهی و بزرگ است اما بهترین راه تجلیل از یک هنرمند این است که تا وقتی زنده‌اند به آنها نقشهای خوب پیشنهاد شود؛ این اتفاقی است که در سالهای پایانی عمر مشایخی از وی دریغ شد.»
به گزارش ایسنا، غروب ۱۳ فروردین ماه سال ۱۳۹۸ خبر رسید که جمشید مشایخی از دنیا رفته است، بازیگری سرشناس که عشق ایران و مردم به وضوح در رفتار و کردارش بود.

جمشید مشایخی می‌گفت: بعد از بازی در نقش “کمال‌الملک” به این نتیجه رسیدم، ای کاش به جای بازیگر نقاش بودم، چون هم زیباتر است و هم بسیار آرامش می‌دهد.
زنده‌یاد جمشید مشایخی در سال ۸۵ (حدود ۱۷ سال قبل) در گفت‌وگوی مشروح با ایسنا از دوران فعالیت هنری‌اش و خاطراتش گفت که مشروح این گفت‌وگو در این لینک موجود است.
جمشید مشایخی با ناصرالدین شاه قاجار در «سلطان صاحبقران»، رضا خوشنویس در «هزار دستان»، پهلوان خلیل در «پهلوانان نمی‌میرند»، عبدالله بن مسعود در سریال «امام علی»، خان دایی فیلم «قیصر»، «شازده احتجاب»، حبیب‌آقا در «سوته‌دلان»، «کمال الملک» در خاطراتمان باقی مانده است، خودش می‌کفت: فیلم “خشت و آینه” را با اینکه نقشم زیاد نبود ولی بسیار مشکل بود، دوست دارم.
همچنین “قیصر”، “گاو”، “سوته‌دلان”، “شازده احتجاب”، “طلوع” و “ماهی‌ها در خاک می‌میرند”. در بعد از انقلاب هم یکی از فیلم‌هایی که خیلی از نظر بازیگری برایم مشکل بود و آن نقش را خیلی با زحمت بازی کردم “خانه عنکبوت” بود. اما چیزی که خیلی به آن نزدیک بودم و این اواخر با آن زندگی کردم همین “یک بوس کوچولو” بود. مثل اینکه خود من بودم و دارم می‌میرم با آن عشقی که به ایران دارم و در روحیه خود من هم همچنین احساس بوده است، من این فیلم را بهترین کار دوران بازیگری‌ام می‌دانم.
در سال ۹۸ و همزمان با درگذشت جمشید مشایخی، احمد طلبی‌نژاد به ایسنا گفت: جمشید مشایخی با ایفای نقش در ژانرها و شخصیتهای مختلف از ناصرالدین شاه و کمال الملک تا یک رفتگر نشان داد چقدر انعطاف‌پذیر و آماده پذیرش نقش‌های پیچیده، چند وجهی و بزرگ است اما بهترین راه تجلیل از یک هنرمند این است که تا وقتی زنده‌اند به آنها نقشهای خوب پیشنهاد شود؛ این اتفاقی است که در سالهای پایانی عمر مشایخی از وی دریغ شد.
مشروح این گفت‌وگو در این لینک موجود است.
مشایخی از بازیگران پیشکسوت و چهره‌های ماندگار سینما، تئاتر و تلویزیون در ششم آذرماه ۱۳۱۳ در تهران متولد شد.
او دارای نشان درجه یک فرهنگ و هنر بوده و فعالیت هنری خود را پیش از انقلاب اسلامی، در سال ۱۳۳۶ با بازی در نمایش «وظیفه پزشک» آغاز کرد، با فیلم کوتاه «جلد مار» در سال ۴۲ مقابل دوربین رفت و دو سال بعد با فیلم «خشت و آینه» وارد سینما شد.
این بازیگر پیشکسوت در بیش از ۹۰ فیلم سینمایی و ۵۰ سریال بازی کرد که با نگاهی به تمام این فیلم‌ها آثاری دیده می‌شود که سازنده آنها یا از کارگردان اولی‌ها بوده‌اند یا در زمانی که مشایخی در آثارشان بازی کرده از افراد شناخته شده‌ای در سینما نبوده‌اند. او در همین مورد، علت پذیرفتن بعضی نقش‌ها را کمک به کارگردان آن فیلم دانسته است؛ حتی اگر به کارنامه بازیگری‌اش لطمه وارد شود.
مشایخی در دوران فعالیت هنری خود دو سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را در جشنواره فیلم فجر به ترتیب برای فیلم‌های «کمال‌الملک» و «گل‌های داودی» دریافت کرد.
او همچنین جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را برای ایفای نقش در فیلم «بانوی من» در هفتمین دوره جشن خانه‌سینما گرفت و نامزد دریافت تندیس بهترین بازیگر نقش اول مرد در سومین دوره جشن خانه سینما شد و جایزه بهترین بازیگر مرد را برای بازی در فیلم «پدربزرگ» از جشنواره بین‌المللی پیونگ یانگ به دست آورد.
این هنرمند تا به امروز ایفاگر نقش‌های متفاوت و ماندگاری در ژانرهای و سبک‌های مختلفی در سینما و تلویزیون بوده و با کارگردانان برجسته‌ای در طول تاریخ سینما همکاری کرده است. از جمله آثاری که او در آنها ایفای نقش کرده است، می‌توان به بازی در فیلم‌های «گاو»، «قیصر»، «شازده احتجاب»، «سوته‌دلان»، «خانه عنکبوت»، «کمال‌الملک»، «گل‌های داودی»، «آوار»، «پدربزرگ»، «طلسم»، «سرب»، «روز واقعه»، «خانه روی آب»، «یک بوس کوچولو»، «جرم» و «سیزده ۵۹» و مجموعه‌های «هزاردستان»، «داستان‌های مولوی»، «سلطان صاحبقران»، «امام علی (ع)»، «پهلوانان نمی‌میرند» و «ستایش» اشاره کرد.
مشایخی در حوزه تئاتر هم فعالیت‌های مؤثری داشته و برای اولین بار در سال ۱۳۳۹ در تله تئاتر «بعد از سی سال» به کارگردانی علی نصیریان بازی کرد و در فاصله این سال‌ها تا ۱۳۵۲ در حدود ۱۰ تله تئاتر حضور داشت و با هنرمندانی چون علی نصیریان، عباس جوانمرد و رکن الدین خسروی همکاری کرد.
در سال ۱۳۸۵ مستندی هم برای این هنرمند تولید شد که کارگردانی آن را الهام قره‌خانی و امیر مهرتاش مهدوی انجام دادند. این مستند با حضور شصت و پنج هنرمند و با گویندگی پرویز پرستویی تولید شد.