ز داد این همه داد و فریاد چیست؟

نگاهی به فیلم «داد» آخرین اثر ابوالفضل جلیلی

رحمت امینی
ابوالفضل جلیلی نخستین بار با فیلم «گال» در سال ۱۳۶۷ گام بلندی به جلو برداشت. موضوع فیلم دربارهٔ زندگی نوجوانان بزه‌کار در دارالتأدیب بود که در آن سال و زمانه مشابه آن در سینما ساخته نشده بود.
او این فیلم‌ و فیلم‌های بعدی‌اش را با کودکان و نوجوانان و بازیگران غیرحرفه‌ای ساخت. جلیلی به همین لحاظ قائل به برقراری رابطه عمیق با نابازیگران است تا بتواند استعدادهای نهفته آن‌ها را در موقع فیلم‌برداری کشف کند.
اکنون به نظر می رسد که «داد» در ادامه دغدغه های جلیلی به نوجوانان بزه کار قرار می گیرد.
فیلمسازی که اگر با توقیف‌ها و ممیزی‌های پی در پی سد راه آفرینشگری‌های طبیعی و متوالی او نمی‌شدند، اکنون آثاری جذاب تر می‌آفرید زیرا که بازخورد نظر مخاطبان در دوره‌های طبیعی هنرآفرینی هر هنرمند می‌تواند در مسیر رو به تکامل او موثر باشد.
القصه، «داد» علی‌رغم ضرباهنگ کند و برش‌هایی که تفسیر اغلب آنها بر دوش مخاطب نهاده می‌شود، فیلمی قابل توجه و تامل است.
این فیلم قطعاً مناسب تماشاگر ساده‌پسند فیلم‌های این سال‌ها نخواهد بود و حتی منتقدانی مانند مسعود فراستی و با کمال تعجب مهدی یزدانی خرم در برنامه‌ی کات به راحتی از آن گذشتند (احتمالا به درستی هم فیلم را ندیده بودند!!) و «داد» را اثری بی سر و ته جلوه دادند! اما «داد» به ویژه در حوزه تعلیم و تربیت معاصر و رفتار با نوجوانان و همچنین آسیب‌های مختلف اجتماعی، نکات تاثیرگذاری را در قالب نماها، سکانس‌ها و به ویژه دیالوگ‌های موجز و مینیمال مطرح می‌کند.
بازیگران فیلم هم که عموماً گمنام و برخی کم تجربه هم هستند، در یک هماهنگی مناسب، هر کدام در جای خود به خوبی ایفای نقش می‌کنند.
مشکل اساسی «داد» از نظر این قلم عمدتاً به تدوین و برش‌های ناگهانی برمی‌گردد که احتمال دارد به ممیزی هم مربوط باشد .
در هر صورت فیلم «داد» در بین آثار عموماً سطحی جشنواره امسال، اثری عمیق محسوب می‌شود که از قضا مخاطبان خاص خود را هم دارد.