دولت در قبال کودکان کار و خیابان مسئولیت‌پذیر نیست

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران اظهار داشت: حوزه اجتماعی دغدغه دولت نیست و عزمی برای اجرای تکلیف قانونی خود ندارد.
به گزارش رسیده، برنامه تلویزیونی «غیرمحرمانه» با موضوع «کودکان کار و خیابان» جمعه ۲۰ فروردین ماه با حضور مهدی عیسی‌زاده رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، محمود علی‌گو رئیس اورژانس اجتماعی وابسته به سازمان بهزیستی کل کشور، مصطفی اقلیما رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران و سیدحسن موسوی چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران روی آنتن رفت.
در ابتدای برنامه، مصطفی اقلیما رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران اظهار داشت: اگر تا ۱۵ سالگی فردی مشغول به کار شود، کودک کار به حساب می‌آید. اصطلاح کودک خیابانی که در ایران باب شده، اشتباه است و به دلیل اینکه در خیابان کار می‌کنند به آنها کودکان خیابانی گفته می‌شود در حالی که چنین چیزی وجود ندارد.
وی افزود: قبل از انقلاب و در گذشته کودکان زیر ۱۵ سال نیز کار می‌کردند لیکن محل کار آنها در مغازه‌ها به عنوان شاگرد و با هدف مهارت‌آموزی بود، اما در حال حاضر اشتغال کودکان به دلیل فقر و امرار معاش خانواده است.
اقلیما درباره وضعیت کودکان کار در ایران گفت: متاسفانه هیچ کاری تا به امروز برای کودکان کار صورت نگرفته است و هیچ سازمانی متولی امور کودکان کار و خیابان نیست.
رئیس انجمن علمی مددکاری اجتماعی ایران معتقد است که پاک کردن صورت مسئله، مشکلی را حل نمی‌کند و می‌بایست به شکل اساسی به موضوع رفاه اجتماعی و در پی آن به موضوع کودکان کار و خیابان پرداخته شود.
در ادامه برنامه محمود علی‌گو رئیس اورژانس اجتماعی وابسته به سازمان بهزیستی کل کشور اذعان کرد: براساس آمار وزارت کار در سال ۱۳۹۶، ۵۰۰ هزار نفر کودک کار در سطح کشور وجود دارد که به سه دسته کودکان کار کارگاهی، کودکان‌کار در خیابان و کودکان زباله‌گرد تقسیم می‌شوند. بیشترین کودکان کار از دسته کارگاهی هستند که کمترین میزان توجه به آنها شده است. جمعیت کودکان کار در خیابان، قابل شمارش نیست و بر اساس آمار بهزیستی حدود ۱۴ هزار کودک کار در خیابان در کل کشور تخمین شده است. تعداد کودکان زباله‌گرد از دو دسته دیگر کمتر است و جزو مشاغل غیرمعمول و پرخطر به شمار می‌آید. بر اساس اطلاعات سازمان های مردم نهاد (NGO) در تهران نزدیک به چهار هزار کودک زباله‌گرد وجود دارد.
وی به قانون حمایت از اطفال و نوجوانان اشاره کرد و گفت: در این قانون اعلام شده است که کودکان زیر ۱۸ سال، منع کار دارند. لیکن در قانون کار جمهوری اسلامی عنوان شده که کودکان بین ۱۵ تا ۱۸ سال، در صورتی که کار به آنها آسیب نرساند، بلامانع است.
علی‌گو اضافه کرد: در رابطه با کودکان زباله‌گرد با قاطعیت می‌توان گفت که این کودکان اکثر از اتباع و مهاجر کشورهای افغانستان، پاکستان و بنگلادش هستند. در خصوص کودکان خیابانی نیز پراکندگی نامشخصی وجود دارد.
رئیس اورژانس اجتماعی وابسته به سازمان بهزیستی کل کشور بسیار امیدوار و معتقد است که در سال جاری و سال گذشته به مدیریت و ساماندهی ۶۰۰ کودک کار خیابانی در تهران پرداخته شده است و قدرت و بودجه کافی برای رسیدگی به این مسئله وجود دارد و نیازمند اهتمام مضاعف هستند.
وی در خصوص کودکان کار مهاجر گفت: وضعیت مرزها یک مسئله اجتماعی است و بودجه‌ای که برای این منظور در نظر گرفته شده است، کافی نیست.
علی‌گو با بیان اینکه بی‌شک با توجه به قانون جای کودک در خیابان نیست، گفت: مدل کاهش آسیب باید منجر به این باشد که کودک در درون خانواده پرورش یابد و این موضوع ما را به سمت حل مسئله به واسطه خانواده محوری سوق می‌دهد.
همچنین مهدی عیسی‌زاده رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در ادامه یادآور شد: ۱۳ دستگاه مسئول کودکان کار هستند، لیکن بعد از ۴۲ سال هنوز آمار مشخصی از کودکان ارائه نشده و این باعث شرمندگی است.
رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی ضمن اظهار آزردگی از شرایط موجود معتقد است: یکی از شناخته شده ترین آسیب های اجتماعی کودکان کار خیابانی هستند.
وی افزود: متاسفانه مسئولین مدیران خوبی نیستند و با وجود آسیب‌های موجود احساس درد نمی‌شود.
عیسی‌زاده بیان کرد: باید سازمان بهزیستی را ثروتمند و قدرتمند کرد و باید سازماندهی مناسبی در این راستا صورت بگیرد.
وی تاکید کرد: می‌بایست آمار دقیقی از کودکان کار و خیابانی به دست آید و دولت مسئولیت آن را بپذیرد.
در بخش دیگر این برنامه، سیدحسن موسوی‌چلک رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در گفت و گویی تلفنی اعلام کرد: دولت در قبال کودکان کار خیابان نمی‌خواهد مسئولیت‌پذیر باشد.
وی افزود: کودکی که در خیابان کار می‌کند، می‌خوابد و زندگی می‌گذراند، کودک خیابان است. بنابراین؛ ما در کشور کودک خیابانی داریم که درصد عمده آن کودکانی هستند که به هر دلیل مجبور به انجام کار برای تامین معیشت خانواده هستند.
موسوی چلک اضافه کرد: در ماده ۸۰ قانون کار، کار کودک ۱۵ تا ۱۸ سال را به رسمیت شناخته‌ایم و عبارت کارگر نوجوان در قانون کار جمهوری اسلامی ایرانی آمده است. در اصل ۲۹ قانون اساسی، تکالیفی به صورت مشخص برای دولت تصریح شده و در این اصل، به تکلیف دولت در خصوص رفاه اجتماعی آحاد مردم تاکید شده است.
وی با بیان اینکه در قبال کودک کار کشور که برخی نان‌آوران کوچک خانواده خود هستند، مسئولین قانونی وجود دارد، گفت: مسئول اجرای ممنوعیت کار کودکان زیر ۱۵ سال، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است. کودکانی که در خیابان به کار مشغول هستند از جمله کودکان بدسرپرست یا بی‌سرپرست به شمار می‌آیند که طبق قانون حمایت از کودکان بدسرپرست و بی‌سرپرست سازمان بهزیستی کشور متولی آن است و سازمان‌های وزارت بهداشت و سازمان بهزیستی و ستاد مبارزه با مواد مخدر مسئولیت امور کودکان درگیر اعتیاد را برعهده دارند.
موسوی‌چلک با بیان اینکه قوانین در خصوص کودکان کار و بدسرپرست و بی سرپرست بی‌شمار هستند، گفت: مشکل این است که در بسیاری مواقع کودک کار و خیابان ابزاری برای نشان دادن قدرت دولت و بحث سیاسی در اداره کشور است.
وی افزود: با اینکه بیشتر کودکان کار در ایران متشکل از اتباع و مهاجر هستند موافق نیستم. عمده این تحلیل‌ها به این دلیل است که عنوان شود ایرانی‌ها فقیر نیستند.
موسوی‌چلک با تاکید بر اینکه هیچ مسئولی پاسخگوی این مسئله نیست، گفت: مشکل اینجاست که کودک خیابانی کسی را درد نمی آورد، تا زمانی که حکومت، نظام چند لایه تامین اجتماعی را اجرا نکند، هر روز عوارض فقر در قالب حضور کودک در خیابان و به شکل دیگر نمایان می‌شود.
وی خاطرنشان کرد: به دلیل اینکه حوزه اجتماعی دغدغه دولت نیست، عزمی برای اجرای تکلیف قانونی خود ندارد.
رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران معتقد است که اساسا دولت به این موضوع بی‌اعتنا و بی‌توجه است و به رغم قوانین متعددی موجود، در حوزه اجرا دچار نقصان هستیم.
موسوی‌چلک افزود: واگذاری مدیریت حوزه کودکان کار خیابان و به معنای عام آن آسیب‌های اجتماعی به وزارت کشور، یعنی سیاست کشور و امنیتی کردن موضوع آسیب‌های اجتماعی است. امری که ۴۲ سال اشتباه انجام شد و اصرار بر ادامه آن داریم.
وی اضافه کرد: این امر نباید به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی کشور سپرده شود، بلکه باید سازمان بهزیستی مدیریت آن را برعهده گیرد و اقتدار مطالبه‌گری و پرسشگری به این سازمان داده شود به شرط آنکه سازمان بهزیستی خود را باور کند. لیکن متاسفانه سازمان بهزیستی خود را به عنوان متولی کودکان کار و خیابان باور ندارد. مشکل اینجاست که سازمان‌های دیگر سازمان بهزیستی را قبول ندارند در حالی که بهزیستی متولی بهتر زیستن مردم است.
موسوی چلک عنوان کرد: کودکان کار و خیابان زیر ۱۵ سال می‌بایست شناسایی شده و زیر نظر مراکز آموزشی از امکانات بهره‌مند شوند.
وی در پایان گفت: باید به صورت محلی تمامی کودکان کار و خیابان را شناسایی کرده و دسترسی به خدمات را برای آنها سهل و آسان کنیم و به دنبال کاهش آسیب‌های وارد بر کودکان کار و خیابان باشیم.
«غیرمحرمانه» کاری است از گروه اقتصاد و دانش به تهیه‌کنندگی و کارگردانی علیرضا عاصم‌یوسفی و اجرای محمدجعفر خسروی که جمعه‌ها بعد از اذان مغرب از شبکه دو پخش می‌شود.